resmin alt tagı

Havacılıkta Hipoksi Nedir?

İnsanoğlu sistematik bir döngü içinde yaşamını devam ettirmektedir. Sistematik döngüden bir parça eksildiği zaman insan hayatı tehlikeye girmektedir. İnsanoğlunun sistematik döngüsünün en önemli parçası da kuşkusuz solumumdur. Solunum bizleri hayatta tutan en özel ve en önemli bağdır. 10 saniye nefesimizi tutup nefes nefese kaldığımız an aslında solunumun ne kadar önemli olduğunu anlıyoruz. Çoğu zaman farkında olmadan her saniye nefes alıp veriyoruz. Bir günde alıp verdiğimiz nefes sayımızı saymaya çalışsak bir noktadan sonra saymayı bırakırız. Bunun üzerine hali hazırda çalışmalar yapılmış ve insanoğlunun bir günde 20.000’den fazla nefes alıp verdiği saptanmıştır.

Hipoksi Nedir?

İnsanoğlu nefes alıp verebilmesi için oksijene ihtiyaç duyar. Oksijen sağlandığında sağlıklı bir şekilde nefes alıp verme işlemi gerçekleşir. Fakat oksijen ihtiyacı sağlanmadığı takdirde hipoksi yani oksijen yetmezliği rahatsızlığı ile karşı karşıya kalırız. Bu durum uçaklarda yüksek irtifaya çıktığımızda kabin basıncının azalması durumunda nadiren de olsa görülür. Hipoksi yaşayan bir yolcuya acil olarak bir uzman tarafından müdahalede bulunmalıdır. Ciddi bir rahatsızlık olarak bilinir uzun süre müdahale edilmediği durumda kişinin hayatı tehlikeye girer.

Hipoksi Belirtileri Nelerdir?

  • Nefes alıp vermede zorlanma ve yavaşlık,
  • Görüşte azalma veya bayılma,
  • Kafa karışıklığı ile beraber karar verememe veya konuşamama,
  • Çarpıntı,
  • Deride morarma

Oksijen Desteği

Oksijen desteği almadan en fazla 10.000 feet’e kadar sağlıklı bir uçuş gerçekleştirilebilir. 12.500 feet ile 14.000 feet seviyesinde ise oksijen desteği olmadan uçuşa yarım saat sınır konulmaktadır. Kabin basıncı 14.000 feet ise artık şartlar bir hayli zorlaşacağı için acil bir şekilde oksijen desteği sağlanmalıdır.

Nasıl Önlem Alınır?

Tedbiren uçuştan önce solunum rahatsızlığı, kalp rahatsızlığı gibi hastalığı olan kişilerin doktoru ile görüşüp onay alması fayda sağlayacaktır. Gelişmekte olan havacılık sektörü ise bu konuda gerekli tedbirleri alır. Ticari uçuşlar da 10.000 feet seviyesinden sonra kabinde gerekli oksijen seviyesi artırılır. Ticari olmayan uçuşlarda 30.000 feet’ten sonra ise özel kıyafetler ile birlikte basınçlı %100 oksijen verilir.

Uzun Mesafe Uçuşlarının İnsan Vücuduna Etkileri Nelerdir?

Havayolu taşımacılığının gelişmesinde önemli rolü olan uzun menzilli uçakların yapımı ile insanlar saatler içerisinde ülke değiştirmeye, hatta kıta değiştirmeye başlamıştır. İnsanlara zaman faydası sunan bu devasa mekanik kuşların içerisinde saatlerce seyahat eden yolcuları düşünen havayolu şirketleri çeşitli hizmetlerle yolcularının uçuşlarının güzel geçmesi için çabalamaktadır. Peki ya vücudumuz bu uzun mesafe uçuşlarına nasıl tepkiler verir?

Jet Lag Etkisi

İnsanın vücudunda uyku ve uyanıklık durumlarını kontrol eden ve “Sirkadyen Ritimler” adı verilen bir mekanizma vardır. Sirkadyen ritimler sadece uyku ve uyanıklığı kontrol etmek dışında hormonlar gibi pek çok sistemi de kontrol etmektedir. Yaşanılan bölgenin zaman dilimine alışan ve buna göre düzen kuran sirkadyen ritimler, kısa süreler içerisinde farklı bir saat dilimi içerisine giren kişilerde adaptasyon sorunu yaratabilmektedir. Vücudun biyolojik saatinin değişmesi sonucu ise birçok rahatsızlık oluşabilmektedir. Bu duruma ise “Jet Lag” adı verilmektedir. Özellikle gündüz saatlerinde doğu-batı veya doğu-batı yönünde yapılan uzun mesafeli uçuşlar sonucu yolcunun biyolojik saatini etkiler.

Yolculuğu yapan kişinin genç ve yaşlı olmasına göre de jet lag etkisinin boyutu değişebilir. Çünkü yaşlı bireylerde adaptasyon süreci daha yavaş olur. Jet Lag Belirtileri Nelerdir?

  • Çok uyuma ya da uyuyamama
  • Yorgunluk hali
  • Dikkat dağınıklığı
  • Sindirim sisteminde oluşan problemler
  • Duygusal olarak değişiklik

Jet Lag Etkileri Nasıl Azaltılır?

  • Yolculuktan birkaç gün önce gideceğimiz yerin yerel saatine göre vücudumuzu alıştırmaya çalışmak adaptasyon sürecini kolaylaştıracaktır.
  • Alkol ve kafein jet lag etkisinde artışa sebep olabilmektedir. Uçuştan önce bu içeceklerden kaçınmak jet lag etkisini azaltabilir.
  • Kabinde oluşan kuru hava ile kişinin susuz kalması bazı rahatsızlıklara sebep olabilir. Bol su içerek de vücudumuzu rahatlatabiliriz.

Rahat Bir Yolculuk İçin

  • Havayolu Seçimi: Şirketten şirkete verilen hizmetler farklılık gösterebilmektedir. Uzun uçuşlar için şirket hizmetlerini araştırıp size uygun olanı seçebilirsiniz.
  • Kıyafet Seçimi: Uzun süre uçak içinde uçuşta olacağınızı ve kabin basıncı sebebiyle vücudunuzun şişeceğini unutmamalısınız. Bu sebeple rahat olacağınız giysiler tercih etmelisiniz.
  • Hareket Edin: Belirli aralıklarla uçak içinde yapacağınız kısa yürüyüşler yüksek basınç sebebiyle değişen kan basıncınızı düzenlemeye yardımcı olacaktır.

Uçakta Karşılaşılabilecek Alerjik Durumlar Nelerdir?

Havacılık sektöründeki gelişmelerin artmasıyla insanlar uçakla daha çok seyahat etmeyi tercih ettiler ve bu da beklenmedik acil durumların artmasına sebep oldu.

Kısa ya da uzun sürecek olan uçuşlarda havaalanından itibaren başlayarak uçuş sonlana kadar birçok sağlık sorunu ve alerjik reaksiyonlar gerçekleşebilir. Alerjik nezlesi ya da vazomotor ritini olan yolcularda uçuş esnasında hapşırma, burun tıkanıklığı veya akıntısı, kulakta dolgunluk meydana gelebilir. Besin alerjisi ya da yolculuğun yaratmış olduğu etki ile vücut da kaşıntı, kızarıklık, ödem ve ağız/dudak da uyuşma olabilir. Astımlı hastalarda, hava akımının etkisiyle astım krizi başlayabilir. En çok korkulanlardan ise ilaç ya da besinle tetiklenen anafilaksi veya şok tablosudur.

Uçak İçindeki Basınç Astım Hastalarını Olumsuz Etkiler Mi?

Uçakla seyahat sırasında bu kişiler olumsuz etkilenebilmektedirler. Uçuşa bağlı stres ve mekanın dar olması, nispeten azalan oksijen düzeyi, nem durumu ve jet lag etkisi astım rahatsızlığı olan kişilerin astımını tetiklemektedir. Havayolu Şirketlerinin Alacağı Önlemler

  • Uçuş öncesi, yolcuların sağlık sorunları hakkında bilgi sahibi olurlar ve gerekirse yolcunun doktoru ile görüşerek alınacak önlemler hakkında konuşurlar.
  • Alerjik durumlarda uçuş ekibinin müdahale edebilmesi için gerekli eğitimleri verirler.
  • Besin alerjisi olan yolcular için menü hazırlarken daha dikkatli davranırlar.
  • Acil müdahale setini eksiksiz bir şekilde uçak içinde bulundururlar. (Oksijen, Adrenalin ampul, Salbutamol, Kortikosteroid, Antihistamin)

Uçağa Lazer Tutmak Neden Yasaktır? Bir Tehlikesi Var Mıdır?

Hava aracı kokpitine yöneltilen lazer gibi dikkat dağıtıcı, pilota zarar verebilecek ışıklar pilotun görüşüne doğrudan etki edeceği için çok tehlikelidir. Bu ışıklar körlüğe sebep olabileceği gibi pilotun alması gereken kararlarda dikkatini dağıtabileceği için uçuş emniyetini tehlikeye sokarlar bu yüzden uçaklara lazer tutulması yasaktır. Flash Körlüğü

Lazer ışığının doğrudan insan gözüne temasında hasara yol açması gibi uçak içine tutulan lazerde aynı şekilde pilotun geçici veya kalıcı kör olmasına yol açabilir. Görüş kaybı yaşayan pilotlar uçağı kontrol etmekte zor bir duruma düşecektir. Hukuki Boyutu

Ülkemizde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan “Uçuş emniyetini riske edecek şekilde hava araçlarına lazer tutulması “ihlali yapan kişiye 17bin TL idari para cezası uygulanır. Yurt dışında da aynı şekilde para ve hapis cezaları uygulanmaktadır.

Jet Lag’den Daha Az Etkilenmek İçin Neler Yapılabilir?

İnsan vücudu 24 saatlik döngüyle çalışan sirkadiyen ritme sahiptir. Jet lag; günlük hayatta biyolojik ritim denen bu döngünün, çoğunlukla uzun uçuşlar sonucunda, seyahat ettiğiniz ülkenin yerel saati ile uyuşmamasından kaynaklı olarak bazı rahatsızlıkların ortaya çıkmasıdır. Başta uyku bozukluğu olmak üzere birçok farklı belirtileri ile insan hayatını zorlaştırmaktadır.

Jet Lag Belirtileri Nelerdir?

Jet lag belirtileri kişiden kişiye değişebilmektedir. Tek bir belirti görülebildiği gibi birden fazla belirtinin de baş gösterdiği durumlar bulunmaktadır. Jet lag belirtileri:

  • Uykusuzluk veya uyuyamama gibi uyku problemleri
  • Dikkat toplamakta güçlük çekmek
  • Duygu durumu değişikliği
  • Sindirim sistemi bozuklukları
  • Gündüz yorgunluğu
  • Zinde hissetmeme

Bu belirtiler en az iki saat diliminde seyahat edildiğinde ortaya çıkabilmektedir. Ortaya çıkma süresi bir veya iki gündür. Özellikle doğu yönünde yolculuk yapılmasında görülen bu rahatsızlık, ne kadar zaman dilimi geçilirse o kadar semptom görülme oranı artarak etki süresi uzayacaktır. Her insanda farklı semptomlar görülebildiği gibi genellikle bir günde iyileşmektedir. Jet Lag Neden Oluşur?

Güneş ışığının etkisi: Biyolojik ritmi düzenleyen önemli faktörlerden birisi olan güneş ışığı, bu konuda oldukça önemli bir yere sahiptir. Güneş ışığını algılayan beyin, az sayıda melatonin salgılar. Melatonin vücuttaki senkronizasyonu sağlayan bir hormon olduğu için fazla maruz kalındığı zaman vücuttaki senkronizasyonda bozulmalar meydana gelir. Sonuç olarak bir veya birçok semptom görülebilir.

Kabin basıncının ve atmosferin etkisi: Yapılan araştırmalara göre jet lag belirtileri sadece zaman dilimi kaynaklı olmayıp, zaman diliminden bağımsız olarak kabin basıncındaki değişiklik ve yüksek irtifa gibi faktörlerin de jet lag belirtilerine katkıda bulunduğu görülmüştür. Genellikle uçaklarda nem seviyeleri düşük tutulduğu için uçuş sırasında yeterli su içilmemesi jet lag belirtilerine yol açar. Jet Lag’den Daha Az Etkilenmek İçin Neler Yapılabilir?

  • Uçakta Uyumak

Jet lag etkisinde kalabileceğiniz doğuya doğru bir uçuş gerçekleştirecekseniz, uçakta uyumanız biyolojik saatinizin etkilenmesini önleyebilir. Yapacağınız rahat koltuk seçimi sayesinde daha rahat uyuyabilirsiniz. Uçak sesi ve ışığından rahatsız olmamak adına kullanacağınız uyku maskesi ve kulak tıkacı sayesinde, daha rahat uyumak mümkün hale gelmektedir.

  • Stratejik Uçuş Saati Seçimi

Stratejik uçuş saati en etkili yöntem olabilmektedir. Akşam erken saatlerde varacağınız bir uçuş planlaması yapmak, jet lag etkisinden korunmak için bir seçenek olabilir. Böylece seyahat ettiğiniz ülkede uyku saatine kadar uyanık kalmak daha kolay olacaktır.

  • Değişikliği Öngörmek

Doğuya doğru uçuş gerçekleştirileceği zaman uçuştan birkaç gün önce daha erken saatlerde uyanmak etkili bir yöntem olabileceği gibi, aynı zamanda batıya doğru uçuş gerçekleştirileceğinde daha geç saatlerde uyanmak, seyahat edeceğiniz ülkeye uyum sağlamak için etkili bir yöntem olabilmektedir.

  • Yaşam Tarzına Dikkat Etmek

Uçuşun olduğu gün alkol ve kafein gibi biyolojik saati etkileyen içeceklerin tüketiminden kaçılması gerekir. Eğer bu tür içecekler tüketilirse, jet lag etkisi daha da kötüleşebilir.

  • Güneş Işığının Etkisi

Seyahat ettiğiniz ülkede, henüz hava kararmadıysa, yeni saat düzenine alışmak için dışarı çıkarak çevrede dolaşmak etkili olabilir. Güneş ışığından faydalanarak, senkronizasyon sağlayan melatonin hormonu salgılanmasını sağlayabilirsiniz.

  • Yemek Seçimi

Melatonin hormonunun vücut düzeni için ne kadar önemli olduğu bilinmekte. Güneş ışığının olmadığı zamanlar için yapacağınız yemek seçimlerini patates, mantar, kabak, domates gibi sebzelerden yana kullanarak melatonin alabilirsiniz.

Havada Panik: Panik Bozukluğu ve Uçuşa Etkileri Nelerdir?

Panik bozukluğu hem uçuş ekibinin hem de yolcuların maruz kalabileceği beyin performans düşüklüklerinden birisidir. Panik atak kontrolsüz gelişerek kişinin yoğun kaygı ve korku nöbetlerini geçirmesine neden olur. Yolcularda uçak korkusu üzerine gelişebildiği gibi kabin ekiplerinde de çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilmektedir. Özenle seçilen uçuş ekibi her ne kadar sağlıklı olursa olsunlar panik atak geçirebilmeleri mümkündür.

Psikolojik olarak, çok endişeli durumlardaki insanlar dünyayı olumsuz olarak görmeye başlarlar. Karışıklık başlar ve insanlar gerçekten yapabildikleri şeyleri kontrol edemeyeceklerine inanmaya başlar. Doğal olarak, yaklaşmakta olan kıyamet duygusu kişiyi ele geçirerek uçucuyu görevinden uzaklaştırabilmektedir. Panik Atak Belirtileri Nelerdir?

Yaşanan panik ataklar yoğun kaygı ve korkuya neden olmaktadır bu yüzden kişiye ciddi derecede rahatsızlık verir. Daha önceden yaşanmış olan olayların tekrar yaşanabilir olması endişesinden dolayı kişi sürekli tedirgin hale gelir. En ufak bir korku durumunda panik atak kontrolsüzce gelişerek davranış değişikliklerine sebebiyet vermektedir. Tedavi edilmesi gereken bir bozukluk olan panik atağın semptomlarını tanımak gerekir. Panik atak belirtileri:

  • Çarpıntı
  • Göğüs ağrısı
  • Nefes darlığı veya boğuluyormuş gibi olma
  • Baş dönmesi
  • Bayılacak gibi hissetme
  • Terleme
  • Üşüme, titreme veya ateş basması
  • Bulantı
  • Uyuşma veya karıncalanma
  • Kan basıncının yükselmesi

Panik ataklar genelde kendiliğinden bitmektedir. Genellikle yirmi otuz dakika civarında süren panik atak süresi, kişiden kişiye değişerek iki dakika olabildiği gibi gün boyu da sürebilmektedir.

Stres Yığılması

Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) kaza ve olay raporları stres örnekleriyle doludur. En iyi şartlarda uçuş gerçekleştirecek olan pilotlar bile kötü hava koşullarıyla karşılaşabilecekleri gibi beklenmedik bir şekilde arızalanan ekipmanlarla karşılaşmaları da mümkündür. Havanın tahmin edilenden kötü olduğu veya ilk yaklaşımın kaçırıldığı bir gün olabilir. Bu faktörler üst üste gelerek stres yaratan hale gelir. Pilotun onlarla baş edebileceğinden daha hızlı biriktiği durumlarda stres atmak veya başa çıkmak dışında seçenekleri bulunmamaktadır. Alana bağlı pilotun strese girme olasılığı daha yüksektir. Çevresinde olup biten tüm olayları bir araya getiren pilotlar, iyi tanımlanmış bir doğal ufka yaptıklarıyla aynı faaliyeti panele monte edilmiş küçük bir cihaza veya ekrana bakarak gerçekleştirmede sorun yaşayabilirler. Sebep ne olursa olsun, bir noktada duygular hâkim olarak paniğe yol açmaktadır. Bu durumda panik, pilotun duygularının karar verme veya beyne gelen bilgileri mantıksal ve rasyonel olarak işleme yeteneğini geçersiz kıldığı bir durum olarak tanımlanabilmektedir. Bu beyini kilitleyen durumda, iyi donanımlı uçaklarla uçan eğitimli pilotların bile uçakların kontrolünü kaybettiğine oto pilotu açmak gibi basit bir eylemi neden yerine getiremediğine dair açıklama sunar. CRM ve Panik Atak

Kalp krizinden daha çok tehlikeli olabilen panik atak, kokpitte çok ciddi durumlara sebebiyet vermektedir. Panik atak geçiren pilot hava açlığı yaşayarak kokpit camlarını açmak isteyebileceği gibi kokpit dışına çıkma, sürekli ayakta gezinme gibi kontrolsüz davranışlar gösterebilir. Uçuş ekibinde olumsuz etkilere yol açan bu durumun ne kadar süreceği bilinmediği için, pilotu stabilize etmek ve en yakın havalimanına iniş yapmak en doğru hareket olacaktır. Dikkat, konsantrasyon ve bellek fonksiyonlarının zayıflamasını sağlayan panik bozukluğu, pilotun hata potansiyelini de arttırmaktadır.

Panik Bozukluğunun Tedavisi

Genellikle geçici olarak ilaç kullanımı sonucunda tedavi edilmektedir. FAA’in onayladığı ilaçların yanı sıra panik atağa neden olan tetikleyiciler için terapi yöntemleri kullanılmaktadır. Stres seviyesinin düşürülmesi sağlanarak, panik atakların şiddeti ve sıklığı azaltılabilmektedir. Panik atağın ertelenmeden tedavi edilmesi gerektiği gibi hayatınızı bir süre buna göre şekillendirmeniz gerekebilir.

Pilotlar Uçuştan Önce Antibiyotik Kullanabilirler Mi?

İstisnalar hariç çoğu antibiyotik uçuşlar için uygundur. Pilotların antibiyotik kullanmasının gerektiği durumlar zaten uçmasına engel bir durum demektir. Önemli uçuşlar hariç, antibiyotik kullanmak zorunda kalan pilotlar uçmamalı. Sadece antibiyotik değil bazen uçuş öncesi alınan vitamin bile gözden geçirilmelidir. Antibiyotik kullanımından önce uzman havacılık tıbbi tavsiyesi alınmalı. Uçucuların ilaç kullanmadan önce kendilerine sorması gereken 3 soru vardır;

  1. Bu ilacı kullanmaya gerçekten ihtiyacım var mı?
  2. Bu ilacın yan etkisini görmek için yerde bir deneme yaptım mı?
  3. Kullanacağım ilaç uçuşu emniyetli şekilde tamamlamama engel olabilir mi?

Uçucuların Kullanması Yasak Olan Bazı İlaçlar

Antidepresanlar, Antidieraikler, Benzodiazepinler, Bitkisel Sedatifler, Uyku ilaçları, Sigara bırakma ilaçları, Sakinleştiriciler vs. Bu ilaçların bazıları içerik bakımından olmasa bile yan etkileri sebebi ile emniyetli uçuşun gerçekleştirilmesini zorlaştırabilir. Kontrollü Kullanım Gerektiren İlaçlar

Kodein içermeyen bazı öksürük ilaçları, Bazı ağrı kesici ilaçlar, Bazı hormon ilaçları, Tansiyon ilaçları (takip edilmeli), Astım ilaçları (astımın klinik olarak stabil olması önemlidir). Bu gibi ilaçlar kullanılabilir ancak takip ve tavsiye şartıyla kullanılır.

resmin alt tagı

Herkes İçin Havacılık Derneği, 2015 yılında öğrenciler tarafından kurulan ve yönetilen bir dernek olarak İLK ve TEK olma özelliğiyle havacılık tarihine imzasını bırakmıştır.

Bugün itibariyle ise 3150+ üyesi ve 7 temsilciliği ile Havacılığın En Büyük Sivil Toplum Kuruluşu haline gelmiştir.

Mail Formu

     

    İletişim

    Yenişehir Mahallesi Osmanlı Bulvarı No:2 Ayport Sitesi A Blok Ofis No:2
    Pendik/ İstanbul

    info@herkesicinhavacilik.com