resmin alt tagı

Hızlı Çıkış Taksi Yolu Nedir?

Taksi yollarının asıl amaçları uçakların en kısa sürede piste ya da apron sahasına ulaşmalarını sağlamaktır. Bu yollar arasında en hızlı ve en kısa sürede ulaşımlarını sağlayan taksi yolu ise hızlı çıkış taksi yoludur.

Hızlı Çıkış Taksi Yolu

Rapid Exit Taxiway yani hızlı çıkış taksi yolu piste inişini gerçekleştirmiş bir uçağın pistte kalma süresini kısaltmak için kullanılan yoldur. Hızlı çıkış taksi yolu piste dar açılı olacak şekilde yapılır. Piste inişini gerçekleştirmiş uçaklar normal taksi yollarında elde ettikleri hızdan daha yüksek bir hızda ve en kısa sürede pisti terk ederler. Bu taksi yolunun amacı pist kullanım oranını olabildiğince düşürerek havalimanının kapasitesini arttırmaktır.

Hızlı çıkış taksi yollarının yapımına havalimanın öngörülen ve mevcut trafiğinin analizi ile karar verilir. Yapılan bazı çalışmalar sonucu normal şartlarda en fazla 46 km/s (25 knot) değerinde hızlarla kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu hızın şiddetli yan rüzgârlar ve fren etkinliğinin düşük olduğu durumlarda daha da azaldığı gözlemlenmiştir. Farklı havalimanlarında yapılan çalışmalar sonucu da kuru yüzey şartlarında 92 km/s (49 knot) üzeri hızlarda kullanıldığı gözlemlenmiştir. Bu çalışmalar sonucu hızlı çıkış taksi yollarının kurp yarıçapının ve düz kısmının belirlenmesinde 93 km/s (50 knot) değerinin referans değer olmasına karar verilmiştir.

Hızlı Çıkış Taksi Yolunun Özellikleri

  • Geniş bir taksi yolu boğazına sahip olmalı,
  • Tamamen durabilmesine yetecek kadar düzlüğe sahip olmalı,
  • Kavşak açısı 45 dereceden çok ya da 25 dereceden az olmamalı,
  • Dönüş kurblarının yarıçapları kod numarası 1 ve 2 olan yerlerde 275 m, kod numarası 3 ve 4 olan yerlerde 550 m olmalıdır.

Taksi Yollarının Genişlikleri Uçaklara Göre Değişir Mi?

Taksi yolları havalimanında terminal binası, apron ve pistler gibi havalimanının birçok bölümünü birbirine bağlayan yollardır. Bu yollar uçakların emniyetli ve düzenli yer hareketlerini yapabilecek şekilde düzenlenmektedir. Taksi yollarının tasarımları ile ilgili bilgiler ICAO Annex 14’de açıklanmaktadır.

Taksi Yollarının Tasarımı

ICAO Annex 14’te taksi yollarının tasarımı için belirlenmiş limitler bulunmaktadır. Taksi yolunu kullanacak uçağın kokpiti taksi yolunun merkez hattı işaretlemeleri üzerinde olduğunda, uçağın dış ana tekerleği ile taksi yolu kenarı arasındaki kılerans mesafesinin belirlenen limitlerin altında olamayacağı belirtilmiştir. Taksi yolunun genişliği için de belirlenmiş minimum limitler bulunmaktadır.

Havalimanı Kod Harfi-Kılerans

  • A-1,5 m
  • B-2,25 m
  • C-Dingil aralığı 18 m’den küçük olanlar için 3 m, dingil aralığı 18 m veya daha fazla olan uçaklar için 4,5 m
  • D-4,5 m
  • E-4,5 m
  • F 4,5 m

Havalimanı Kod Harfi-Taksi Yolu Genişliği

  • A-7,5 m
  • B-10,5 m
  • C-Dış ana tekerlek açıklığı 9 m’den az olan uçaklar için 15 m, dış ana tekerlek açıklığı 9 m ve daha fazla olan uçaklar için 18 m
  • D-Dış ana tekerlek açıklığı 9 m’den az olan uçaklar için 18 m, dış ana tekerlek açıklığı 9 m ve daha fazla olan uçaklar için 23 m
  • E-23 m
  • F-25 m

Havalimanı Kod Harfleri

ICAO tarafından belirlenmiş, havalimanında kullanılabilecek en büyük uçağın kanat açıklığı ve ana iniş takımlarının tekerlek dış kenarları arasındaki mesafeler değerlendirilerek oluşturulmuş 6 harfli kod sistemidir.

FOD Boss Nedir?

FOD (Foreign Object Damage) kısaca yabancı madde hasarı olarak da bilinmektedir. Yabancı madde PAT sahasında bulunan her türlü, taş, taneli kum, cıvata, önceki uçuştan kalma metal parça vb. her şey olabilir. Yabancı maddeler uçağın çok yüksek hızlarda dönen motorun içine girerek motor bıçaklarına zarar verebilir. Bu zararı önlemek için geliştirilen FOD Boss bir nevi yabancı madde süpürme aracıdır. Yabancı maddeleri havalimanın belirli sahalarından (pist, apron, taksi yolu) uzaklaştırmak için kullanılmaktadır. 

FOD Boss Çalışma Prensibi

Süpürge üzerinde hareket ederken yabancı maddeler toplandıkça, arka toplama alanına kaldırılır. Enkaz tutma kenarı ve üçlü yükseltici bıçaklar gibi birçok parça ve bileşen tarafından güvenli bir şekilde FOD içeride tutulur. Islak ve nemli yüzeylerde de çalışabilmektedir. 40 km / s / 25 mph’ye hıza ulaşıp toplama işlemini pratik bir şekilde gerçekleştirmektedir.  Herhangi bir motora sahip değildir, pille çalışan elektrikli bir araca bağlanılarak kullanılabilir ve sonrasında taşınılabilir özelliği sayesinde çıkarılıp hızlı bir şekilde yer kaplamadan sonraki işlem için saklanabilir. Havalimanlarında FOD Örnekleri

  • Küçük Kayalar
  • Kırık Kaldırım
  • Kâğıt tutacağı
  • Çalışan Kimlik Rozetleri
  • Kulak tıkaçları
  • Vidalar
  • Fındık
  • Cıvatalar
  • Teller

End-Around Taksi Yolları Nedir?

Taksi yolları uçakların havalimanlarında farklı bölümlere ulaşabilmeleri için kullanılan yollardır ve işlevlerine, konumlarına ya da geometrik yapılarına göre farklı isimler alabilmektedirler. Taksi yollarının sayısı, türleri ve tasarımları havalimanının trafik yoğunluğu, hizmet verilecek uçakların boyutları gibi unsurlarla değişiklik gösterebilmektedirler.  End-Around Taksi Yolları (End-Around Taxiways-EATs)

End-Around Taksi Yolları havalimanlarının paralel pistlerinin başına veya sonuna inşa edilen ve pistlerin etrafından dolaşan taksi yollarıdır. Bu taksi yolları paralel pistlerde aynı anda kalkış ve iniş operasyonları gerçekleştiren uçakların yerdeki hareketlerinin kesişmesini ve ortaya çıkan riskleri azaltmaktadır. İniş yapan uçak terminale ilerlerken kalkış yapan uçağı engellememek için pist sonunda bulunan End-Around taksi yolunu kullanarak kalkış gerçekleştiren uçağı engellememiş olmaktadır. End-Around taksi yolları sayesinde havalimanlarının performansları olumlu etkilenerek zaman ve yakıttan tasarruf sağlanmaktadır. End-Around Taksi Yollarına Sahip Bazı Havalimanları

  • Dallas/Fort-Worth Uluslararası Havalimanı
  • Detroit Metropolitan Wayne County Havalimanı
  • Atlanta/Hartsfield-Jackson Uluslararası Havalimanı
  • Chicago O’Hare Havalimanı
  • İstanbul Havalimanı

Havalimanı Taksi Yolları İşaretleri ve Anlamları

Uçakla özellikle akşam saatlerinde seyahat ediyorsanız pek çok kişi tarafından görülen pist üzerinde renkli ışıklandırmalar olduğu fark edilmiştir. Uçakların kalkışlarını ve inişlerini gerçekleştirdiği taksi yolları üzerinde farklı renklerde ışıklar ve işaretler bulunmaktadır. Operasyon için çok önemli olan bu işaret ve ışıkların her birinin farklı anlamları ve kuralları vardır.

Hava meydanlarının çoğunda kapsül lambalar kullanılmaktadır, ancak gelişen LED teknolojisi ile led’lerin kullanımları da yaygınlaşmaktadır. Led’lerin ömürleri daha uzundur ve daha az bakıma ihtiyaç duymaktadırlar. Taksi yolu üzerinde 3 adet ışık bulunmaktadır. Bunlar; mavi, yeşil ve kırmızı ışıktır. Mavi Işık

Bu ışıklar taksi yollarının sınırlarını belirlemektedirler. Terminalde en dikkat çeken ışıklar mavi ışıklardır. Uçaklar kötü hava koşullarında ve hava karardığında taksilerini mavi ışık sınırları içerisinde gerçekleştirirler.

Yeşil Işık

Taksi yolunun merkez hat ışıkları yeşil renktedirler. Uçağın taksi sırasında takip ettiği mavi ışıkların ortasında bulunan ışıklardır. Pilotlar yeşil ışıklara göre ortalayıp taksi yolundaki sürüşlerine devam etmektedirler.

Kırmızı Işık

Kırmızı renk ışıklandırma her havaalanında mevcut değildir. Bazı hava meydanlarında taksi güvenliğini daha çok arttırma adına konulmuştur. Bu ışıklar, taksi yollarında ki kavşaklara yerleştirilmektedirler. Kavşağa yaklaşan bir uçağın diğer bir uçağa yol vermesi gerekirse bekleme yapması gereken uçağın önünde bir sıra haline kırmızı ışık yanmaktadır. Şu anda Singapur Changi Havalimanı otoritesi bunu kullanmaktadır. Taksi yollarında ki bulunan işaretler ise, ışıklandırmaların çalışmadığı olası bir durumda kullanılmaktadır. Öncelikle sarı ve siyah işaretlere bakacak olursak bu renkler taksi yolunu tanımlamaktadır. Siyah arka planlı sarı karakterli bir işaret, uçağın hangi taksi yolunda gittiğini göstermektedir. Sarı arka planlı siyah karakterli işaret ise, geçiş taksi yolunu tanımlamaktadır.

Kırmızı işaretler de her zaman bir pisti göstermektedir. Kırmızı renk pilotlar için uyarıcıdır ve hava trafik kontrolöründen izin almadan devam etmemeleri gerektiğini göstermektedir.

Taksi ve pist yollarının ayrımını yapanlar ise güvenlik ışıklarıdır. Bu ayrımın yapılmasının nedeni herhangi bir aracın aktif olan piste girmesini engellemektedir. Sarı renkte olup taksi yolunun iki tarafında bulunur ve yanıp sönerek çalışmaktadır.

Piste İnen Uçaklar Nasıl Yönlendirilir?

Günden güne gelişen havayolu taşımacılığı için Türkiye havalimanları baz alındığında, 2018 verilerinegöre Sabiha Gökçen ve Atatürk Havalimanlarına her 46 saniyede bir uçak indi. 2019 verilerine göre İstanbul Havalimanı’ndan her 74 saniyede bir uçak iniş-kalkış yaptı. Peki tüm bu uçaklar aprona kadar nasıl geldi?

Rule veya Taksi Nedir?

Rule veya taksi, havaalanında hava taşıtları için bir yerden bir yere yapılan yolculuktur. Piste inen uçakların aprona gelmesi için taksi yollarını kullanarak rule veya taksi yapması gerekmektedir. Uçaklar için havaalanında bu trafiği düzenlemekle görevli birim Hava Trafik Hizmetleri bünyesinde olan Hava Trafik Kontroldür. Hava trafik kontrol hizmeti meydandaki tüm meydan trafiğine verilmektedir. Ama özellikle pistten çıkan bir uçağın taksi yolları ve aprondaki trafiklerinin hareketi ve kontrolünden sorumlu birim ise Hava Trafik Kontrol biriminin alt birimi olan Yer Kontrol birimidir. İniş yapan uçaklar pistten çıktıktan sonra onları yönlendiren yer kontrol birimi tarafından bir taksi yolu tahsis edilir. Pilotlar bu taksi yollarını pist bilgilendirme işaretlerinden bulurlar. Bulundukları yolun hangi taksi yoluna gittiğini ve ne tarafa ne kadar dönmeleri gerekir gibi bilgileri de gene levhalardan bulabilirler. Siyah karakterli ve sarı fonlu olan bu levhalar bize her zaman taksi yolunu tarif ederler. Yer kontrolün verdiği direktife ve levhalar göre pistten çıkılıp taksi yoluna geçilip aprona ulaşılmış olunur.

Uçaklar Levhalara Rağmen Yolu Bulamazlarsa?

Bazı havaalanlarının çok büyük oluşu ya da pilotun o havaalanını çok bilmeyişi sebepleriyle uçağa taksi hareketinde yardımcı olması için tahsis edilen hizmete ‘’follow-me’’ denilmektedir. Follow-me hizmeti kontrol kulesiyle her zaman irtibatta kalıp uçağı manialardan sakınarak aprona emniyetli bir şekilde götürmekle görevlidir.  Uçakların bu hizmeti almaları için önceden bu hizmeti talep etmiş olmalarıgerekmektedir. Özel tahsis edilmiş bu araçların sarı renkte tepe lambası açılıp ‘FOLLOW-ME’ yazısının yakılmasıyla hizmet başlar. Eğer uçak durdurulmak istenirse bu yazı kapatılıp ‘STOP’ yazısı yakılır. Hizmet bitiminde ise ışıklar ve yazı kapatılarak araç uçak önünden ayrılır.

 

 

resmin alt tagı

Herkes İçin Havacılık Derneği, 2015 yılında öğrenciler tarafından kurulan ve yönetilen bir dernek olarak İLK ve TEK olma özelliğiyle havacılık tarihine imzasını bırakmıştır.

Bugün itibariyle ise 3150+ üyesi ve 7 temsilciliği ile Havacılığın En Büyük Sivil Toplum Kuruluşu haline gelmiştir.

Mail Formu

     

    İletişim

    Yenişehir Mahallesi Osmanlı Bulvarı No:2 Ayport Sitesi A Blok Ofis No:2
    Pendik/ İstanbul

    info@herkesicinhavacilik.com