resmin alt tagı

Uçağa Kuş Çarparsa Ne Olur?

Kuş çarpmaları, uçuş güvenliği için önemli bir tehdit oluşturabilir. Uçuş rotasının değişmesi, acil inişler gibi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Kalkış veya iniş gibi önemli sekanslar sırasında kuşların çarpması motorlara, ön cama ve burun konisine zarar verebilir ve genellikle uçağı geri dönmeye zorlayabilir.

Kuş çarpması uçağa nasıl zarar verir?

Kuş çarpmalarının %90’ı, uçak inerken, kalkarken veya alçak irtifadayken havaalanında veya havaalanı yakınında meydana geliyor. Kuşun uçağa vereceği zararın miktarı kuşun ve uçağın boyutuna, ağırlığına ve hızına bağlıdır. Kuş ne kadar ağır ve hızlı olursa uçağa gelebilecek potansiyel hasar da o kadar fazla olur.

Uçuş güvenliği açısından en önemli risk, uçağın motoruna kuşun sıkışmasıdır. Bu, jet motorunun yutulması olarak bilinir ve motorun arızalanmasına neden olabilir. Çoğu uçağın tek motorla saatlerce uçabileceği onaylanmıştır. Ancak, motorun patlamasından sonra pilotlar genellikle risklerden kaçınmak için en yakın havaalanına yönleniyor.

Havaalanları Çevresinde Kuşların Azaltılması İçin Ne Yapılır?

Havaalanı yetkilileri, havaalanı arazisinin mümkün olduğunca kuşlardan arınmış olmasını sağlamaktan sorumludur. Sirenlerden çevre düzenlemesine, havalimanları pistlere dikenli bariyerler eklenmesine ve atıkların uzaklaştırılmasına kadar, kuşları uçaklardan uzak tutmak için pek çok yöntem vardır.

Uçak Motorlarının Tam Ortasındaki İşaretler Neden Vardır?

Uçak motorlarının tam ortasında spirale benzer işaretler bulunmaktadır. Motor çalışmaya başladığı zaman bu spiral de dönmektedir ve hipnotize eden bir görüntü oluşturmaktadır. Bu işaretlerin çeşitli anlamı olmasının yanında çeşitli komplo teorileri de ileri sürülmüştür.

Spinner Cone

Spinner Cone, uçak motorlarının ortasında bulunan ve pallerin monte edildiği vidaları gizleyerek uçak motoru içindeki türbülansları önleyen motor elemanıdır. Söz konusu işaretler de Spinner Cone üzerinde bulunur ve çeşitli amaçları vardır.

İlk Olarak Nerede Kullanıldı?

İkinci Dünya Savaşı döneminde sadece 159 asker, pervaneden dolayı kaynaklanan kazalarda yaşamını yitirmiştir. Bunun yaşanmasını istemeyen Alman Hava Kuvvetleri (Luftwaffe) ve İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri (Royal Air Force), uçakların pervane uçlarını ve spinner cone kısımlarını renklendirmiştir.

İşaretlerin Amacı

Bu işaretlerin amacı yer ekiplerinin ve bakım mühendislerinin can güvenliğini sağlamaktır. Motor dönmeye başladığı an bu spiraller kaybolur ve yer ekipleri ve bakım mühendisleri bu sayede motorun çalıştığı ve yanına yaklaşması durumunda kötü bir durum olacağını anlar. Yer ekipleri ve bakım mühendisleri kulaklık veya kulak tıkacı kullandıkları için motor sesini çoğu zaman duyamaz. Ayrıca aynı alanda birçok uçak çalışıyorsa uçaklardan hangisinin motorunun çalıştığını kestiremeyebilir. Bu yüzden böyle bir çözüme gidilmiştir.

Spiraller Kuş Çarpmalarını Engeller Mi?

Bu soru gerek motor üreticileri gerekse uçuş mühendislerinin tam olarak cevaplayamadığı sorulardan biridir. Bazı otoriteler tarafından bu iddia yalanlanırken bazı otoriteler ise bunu doğrulamaktadır. Japon All Nippon Hava Yolları, kuş çarpmalarını azalttığı yönündeki iddiaları doğrularken Boeing ve Rolls Royce, bu iddiaları yalanlamaktadır. Ancak Boeing’in aylık yayınladığı dergide bir uçuş mühendisi, kuş çarpmalarını azalttığının yanı sıra motor verimliliğini de arttırdığını söylemektedir.

Uçakların Hava Değişikliğine Dayanıklılığı Nasıl Test Edilir?

Uçaklar kullanıma sunulmadan önce dayanıklılık ve güvenlik için birçok test yapılmaktadır. Peki uçakların hava değişimlerine dayanıklılığı nasıl test edilmekte?

Uçakların Havada Karşılaşabilecekleri Durumlar İçin Uygulanan Testler

  • Kanatlara Ağırlık Testi
  • Uçağa Tavuk Fırlatmak
  • Sıcak ve Soğuk Testler
  • Sanal Uçak ‘Demir Kuş’
  • Yıldırım Testleri

Kanatlara Ağırlık Testi

Kanatlara yapılan bu testte havada karşılaşılabilecek ani irtifa kaybı gibi durumlar incelenmektedir. Bu testte kanatlara uygulanan ağırlık o kadar fazladır ki kanatlar 90 dereceye kadar eğilebilmektedir. Kanatlara uygulanan bu ağırlık birden çekilerek kanatların kırılma noktaları belirlenmektedir.

Uçağa Tavuk Fırlatmak

Uçakların uçuş sırasında kuşlarla karşılaşması, kuşların motoru durdurmasına ya da patlamasına neden olmaktadır. Bu kazalar havayollarına yılda 1,2 milyar dolar masrafa neden olmaktadır. Uçak motoru üretici firmalar motorlarını bu teste tabi tutmak için motorların üretim aşamasında çalışır haldeki motorlara ölü tavuk fırlatan bir cihaz kullanmakta. Aynı durum kokpit camlarının dayanıklılık derecesinin ölçülmesinde de kullanılıyor. Sıcak ve Soğuk Testler

Uçakların barındırdığı sistemlerin aşırı sıcak ve soğuk ortamlarda düzgün çalışması için testler yapılmaktadır. Örnek olarak Kanada’nın kuzey kutup bölgesinde 1 hafta tutulan Airbus A350 uçaklarının dondurucu koşullarda nasıl çalıştığı incelenerek gerekli düzenlemeler yapılmaktadır. Bu örneğe benzer testler La Paz (Bolivya) ve Addis Ababa (Etiyopya) gibi denizden en yüksek seviyedeki havaalanlarında uçakların bir hafta tutulmasıyla da uygulanabilmekte. Ayrıca yoğun yağışların fren sistemine ve motorlara etkisini incelemek için uçaklar su ve buz fışkırtan özel kanallardan geçirilmektedir.

Sanal Uçak ‘Demir Kuş’

Uçakların içindeki tüm sistemler önce yerde inşa edilerek dijital testlere tabi tutulmakta. Test merkezlerinden biri Montreal’de bulunmaktadır. Sistemler yerde kurulduğunda onlara ‘Demir Kuş’ adı veriliyor ve uçağın gerçekleştireceği iniş, kalkış, uçuş gibi hareketleri simülasyon ile deneniyor. Sistemler haricinde uçağın gövdesinin ve kanatlarının birleştiği yerlerde ultrason testleri uygulanarak kullanılan malzemelerde bir hata ve hasar olup olmadığı kontrol ediliyor. Yıldırım Testleri

İstatistiklere göre her uçağa yılda en az bir kere yıldırım çarpıyor. Yıldırım uçak üzerinden akıp gidiyor ve ciddi bir hasar bırakmıyor. Cardiff Üniversitesi’ndeki yıldırım laboratuvarı, yıldırım testleri uygulayarak bu sorun için en uygun çözümleri bulmaya çalışıyor. Airbus firması uçakları için yıldırım testlerini bu laboratuvarda gerçekleştiriyor.

Uçağa Kuş Çarparsa Ne Olur?

Uçaklar ve kuşlar aynı gökyüzünü kullandıkları için maddi ve manevi birçok kayıp ortaya çıkabiliyor. Canlılar için olan kayıpları günümüzde maalesef pek engelleyebildiğimiz söylenemez. Ancak uçağa kuş çarpması ciddi maliyetli sorunlara yol açtığı için insanlar bunun önüne geçebilmek için birçok çalışma yapmış ve yapmaya devam etmektedir. ABD’de bir yılda kuş kazalarından dolayı uçaklarda 1.2 Milyar dolar zarar meydana getirmiştir. Bu fiyat sadece uçakta meydana gelen zararlardır. Rötarlar ve uçuş iptalleri ayrı maliyetler çıkartabilir. En Sık Kuş Kazaları Ne Zaman Olur?

Kuşlar genellikle uçağın kalkış iniş zamanlarında uçak ile çarpışırlar. Kuş kazalarında genellikle küçük çaplı hasarlara yol açar. Ancak kuşlar uçağa çarptığında motora girme durumları da olabilir. Motorlardan birine ya da ikisini de girmiş olabilirler. Uçak motorları en az bir kuş girme durumuna dayanabilecek şekilde üretilmiştir. Eğer tek motora kuş girmesi durumunda motor durur ise uçak uçuşuna tek motorla devam edebilir.  Bu durumda meydana gelen kuş girmesi durumlarında uçak düşmesi durumu oldukça düşüktür.

Uçuş Sırasındaki En Acil Durumlar (kaçırılma vs.) Nelerdir?

Uçaklar dev birer makinedir. İçlerindeki insanlar ve uçağın kendisi, havalimanları başlı başına birer cazibe merkezleridir. Durum böyle olunca hem mekanik hem insan hem de hayvanlardan kaynaklı tehlikelerle karşı karşıya kalınabilir. Bu tehlikeler acil durum planlamalarıyla çözümlenmeye çalışılmıştır. Acil durumların çoğu uçağa gelen hasarlar ya da teknik arızalardan dolayı gerçekleşmiştir. Birkaçı da insan faktörü kaynaklıdır. En acil olanlarsa uçağı ve içindekileri kazaya ya da ölüme sürükleyecek olanlardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz.

  • Kanunsuz Girişim: Uçağın içindeki insanların yaşamlarını tehlikeye sokan hiçbir uçuş ekibinin karşılaşmak istemediği durumlardan biridir. Belirli bir prosedür vardır. Bu prosedürlerin uygulanması sürecinde pilot birçok kuralı çiğneyebilir, rotadan sapabilir, çağrılara yanıt vermeyebilir ya da şifreli yardım isteyebilir. Bunlara karşılık uzlaşma yoluna gidilmek denenebilir, pilot talep edileni yapabilir. O an durumu kurtarmak için ne gerekiyorsa o yapılır.
  • Bomba İhbarı: Bir bombayla ilgili bilgi geldiğinde pilot en yakın meydana inmek için izin isteyebilir ya da tırmanmayı durdurup ani irtifa değişikliği isteyebilir. Pilotun iniş yapacağı pist hazırlanır ve uçuş ekibinden uçakta tehlikeli madde olup olmadığı konusunda bilgi alınır.
  • Kokpitte Duman: Pilotların görüşünü ve soluk almasını güçsüzleştireceği için acil iniş ya da alçalma yapmak isteyebilirler. Oksijen maskesi takıp görüş mesafesinin düşüklüğünden dolayı ACT’nin talimatlarıyla hareket edilir.
  • Kabin Basıncı Problemi: Uçak kabin basıncının düşmesi sabit olmayan eşyaların uçmasına sebep olur bu da fiziksel yaralanmalara sebebiyet verebilir. Basıncın düşmesi görüş bulanıklığına kısa süreli bilinç kayıplarına sebep olabilir.
  • Kuyruk Çarpması: Eğer kuyruk çarpması yaşanırsa uçak hasar görebilir. Bu durum uçak içi basıncı etkileyebilir böyle bir durumda basıncın ayarlanması zor olur. Eğer kuyruk çarpması yaşanırsa kuyruk çarpmasının yaşandığı pistte mania (yabancı madde) kontrolü yapılmalıdır.
  • Kuş Çarpması: Uçuş güvenliğini riske atan maddi bazen de manevi hasar verebilen bir olaydır. Kuşun ağırlığı, büyüklüğü vereceği hasarla doğru orantılıdır. Genel olarak uçağın ön tarafına ve motorlara hasar verebilir. Uçağın motorları tarafından kapılıp motora zarar verirken kuşun kendisi de ölebilir ya da gövdeye çarpmasıyla yaralanabilir.

Uçağın yaşayabileceği farklı acil durumlarda vardır. Yazıda belirtilenler birkaçından bahsetmektedir. Acil durumlarla karşılaşmamak ya da karşılaştığımızda ne yapacağımızı öğrenmek için uçuş görevlilerinin kalkışta gösterdikleri ve anlattıkları kuralları dikkatli bir şekilde dinlemeli, acil durumda onların söylediklerine oldukça dikkat etmeliyiz.

Motor Kapakları Kuşların Giremeyeceği Şekilde Neden Dizayn Edilmez?

Uçakla seyahat ederken, olumsuz bir olay yaşanmasını hiçbir yolcu istemez. Fakat bazen kimsenin elinden gelemeyeceği durumlar yaşanabilmektedir. Uçağın motorlarına kuş çarpması durumu buna örnek olabilir. Peki, bu durum motorları nasıl etkiler? Ne tür önlemler alınmıştır?

Motorlar

Motorların icadı, havacılık tarihindeki en önemli noktalardan biridir. Uçağa itiş gücü sağlamak için mekanik güç üretmekte olan bir bileşendir. Uçak motorları genellikle gaz türbinli ya da pistonlu motorlardan oluşmaktadır.

Motorlara Kuş Çarpması

Kuş çarpması, uçuşların en riskli olan kalkış ve iniş safhalarında yaşanmaktadır. Motorlara kaçan her kuş, uçağın motorunu bozmamaktadır. Uçak motorları tasarlanırken kuş çarpması ihtimali her zaman göz önünde bulundurulmakta ve testleri yapılmaktadır. Çarpan kuş, uçağın motorunu bozduğunda, bulunan durumdan mümkün olduğunca en az şekilde etkilenmesi ya da uçakta bulunan diğer sağlam motor ile havada kalarak güvenli bir iniş gerçekleştirmesi hedeflenmektedir. Kuş çarpması vakaları, kuşların göç etikleri döneme yani Temmuz-Ekim ayları arasına denk gelmektedir.

Kuş Çarpması İçin Alınan Tedbirler

Kuş çarpması olayını en aza indirgemek ve havalimanı ya da pistlerin yakınlarından uzaklaştırmak için kuşların barınabilecekleri her alan yok edilmektedir. Bunun yanında havalimanlarında kuşları kontrol etmek için görevlendirilen birimler ve kuşları uzaklaştırmak için sistemler bulunmaktadır. Bu sayede uçakların kuşlardan olumsuz şekilde etkilenmesinin önüne geçilmektedir.

Motor Kapakları Kuşların Giremeyeceği Şekilde Neden Dizayn Edilmez?

Çoğunlukla uçak motorlarının önüne neden tel kafes koyulmadığı düşüncesi akıllara gelmektedir. Ancak bu durumun gerçekleşmesi olanaksızdır. Nedenleri ise, ilk olarak motor içine alınan hava önünde bir engel olmadığı zaman emilim maksimum düzeyde gerçekleşir. Motorun önüne 1 mm çapında bir tel koyulduğu zaman akışta bozulma ve motor içine alınmakta olan havada türbülans meydana gelmektedir. Bu nedenle de motorun verimi düşmekte ve yakıt tüketimi artmaktadır. Havayolları da fazla yakıt ve zaman harcamak istememektedirler. Diğer nedeni ise, motorun önüne koyulacak olan telin belirli bir elastisitesi ve hafifliğinin olması gerekmektedir. Bunun için ise kompozit malzeme kullanılmalıdır. Fakat bu malzeme oldukça maliyetli olduğu için maliyeti artıracaktır.

 

resmin alt tagı

Herkes İçin Havacılık Derneği, 2015 yılında öğrenciler tarafından kurulan ve yönetilen bir dernek olarak İLK ve TEK olma özelliğiyle havacılık tarihine imzasını bırakmıştır.

Bugün itibariyle ise 3150+ üyesi ve 7 temsilciliği ile Havacılığın En Büyük Sivil Toplum Kuruluşu haline gelmiştir.

Mail Formu

     

    İletişim

    Yenişehir Mahallesi Osmanlı Bulvarı No:2 Ayport Sitesi A Blok Ofis No:2
    Pendik/ İstanbul

    info@herkesicinhavacilik.com