resmin alt tagı

Uçak Kanadı Ne Kadar Esneyebilir?

Kanat, uçağı havada tutan ve kaldırma kuvveti sağlayan en önemli yapıdır. Kanat kendi içerisinde rib, spar ve stringer gibi çeşitli yapısal elemanlardan oluşmaktadır. Kanata aerodinamik şeklini veren yapı ribtir. Sparlar ise gövdenin altında bulunan “merkez kanat kutusu” noktasında birleşerek uçak gövdesine sabitlenmektedir. Sparlar esnemeye dayanıklılığı artması için “flanş” olarak adlandırılan destek elemanları kullanılır.

Günümüz uçaklarında kanatlar kompozit yapıdan imal edilmektedir. Üretimi zor olmasına rağmen metal yapıya göre sağlamış olduğu hafiflik ve esneklik gibi özelliklerden dolayı daha çok tercih edilmektedir. Normal koşullarda metal yapıdan oluşmuş olan bir kanat yapısı yukarı doğru 5 metre ve aşağı doğru ortalama 1,5 metre esnerken, kompozitten imal edilmiş bir kanat yapısı 8 metreye kadar yukarı esneme sağlamaktadır.

Kompozit Yapı Nedir?

Kompozit, fiziksel ve kimyasal olarak birbirinden farklı, en az iki ya da daha fazla maddeden oluşmuş ve bir araya geldiklerinde oluşmuş oldukları maddelerden farklı özelliklere sahip yapılardır. Temel olarak iki tip madde içermektedir. Bunlar matris ve takviye malzemesidir.

Kompozit malzemelerde takviye elemanlarını bir arada tutan malzemeye matris malzeme denmektedir. Kompozit malzemeler sayesinde tek başına elde edilemeyen esneklik, güç ve dayanım gibi özellikler sağlanmış olunur.

Uçakların Yakıtları Nerede Depolanır?

Gökyüzünde uçan metal kuşların büyük hacimlerde yakıt tankları bulunmaktadır. Büyük hacimlerde olan bu yakıt tankları uçakların kanatlarında ve gövdesinde yer alır. Uçak yakıtının %70’i kanatlarda bulunurken, %30’u gövde kısmında yer almaktadır. Uçaklarda Kaç Adet Yakıt Deposu Vardır?

Uçaklardaki yakıt deposu temelde üçe ayrılmaktadır. Bunlar; Merkezi Yakıt Deposu (center tank) , Ana Yakıt Deposu (main tank) ve Genişleme Yakıt Deposu (surge tank)’dur.

Merkezi Yakıt Deposu; uçağın gövde kısmında iki kanat arsında yer almaktadır, Ana Yakıt Deposu; uçağın kanatlarının içinde bulunan kısımda yer almaktadır, Genişleme Yakıt Deposu ise; uçağın kanat kısmındaki ana yakıt deposunun ilerisinde kanadın uç kısımlarında yer alır.

Ayrıca uçakların yatay kuyruklarında (yatay stabilizatör) trim tank adı verilen ek yakıt tankı bulunur. Bu tank uçak taksi ya da aşırı yakıt ikmali yapılması durumunda ana tanklardan taşan yakıt buraya doldurulur. Kanatta bulunan yakıt tanklarından daha küçük bir hacme sahip olan bu tanklara yakıt, merkezi yakıt deposu tarafından pompalanır. Peki Yakıt Depoları Neden Kanatlarda Yer Alır?

3 sebebi bulunmaktadır.

Aşırı Strese Engel Olma

Uçak kalkışını gerçekleştirdikten sonra, uçak üzerinde ki ağırlıklar kanatlara binmeye başlar. Bu durumda yakıt, kanatlar için baskı azaltıcı bir etki yaratır. Örneğin Airbus a320’yi düşünelim. Kanatlarında bulunan yakıt tankı tamamen boş olsun merkez yakıt tankı ise tamamen dolu. Bu durumda devası yapıda ki uçakların ağırlığı kanatların aşırı strese maruz bırakacaktır. Bu yüzen öncelikle, yakıt merkez tankından daha sonra kanat tanklarındaki yakıt tüketilir. Yakıt ikmali sırasında ise tam tersi şeklinde ikmal yapılır.

Uçağın Ağırlık Merkezini Koruma

Eğer yakıt tankların uçağın burun, kuyruk ya da başka kısımlarında yer alsaydı çok büyük momentum değişiklikleri meydana gelirdi. Uçağın uzunlamasına ağırlık merkezinin sabit kalması hayati önem taşımakta ve uçağın düşmesine engel olmaktadır.

Kanatların Daha Sert Olmasını Sağlamak

Kanatların hava akımından dolayı titreyerek yalpalaması durumuna ‘Çırpınma (flutter)’ ismi verilmektedir. Güçlü bir çırpınma kanatların kırılmasına yol açabilecek bir güçte olup tehlikelidir. Kanatların yakıtla dolması çırpınmayı azaltmakta ve uçuş güvenliği sağlamaktadır.

Uçaklar Ne Kadar Dayanıklıdır?

İnsanların gökyüzündeki kuşların uçuşunu ve süzülüşünü görüp onlardan ilham alarak uçak yapmaya başlamalarından bu yana havacılık adına sayısız gelişme yaşanmıştır. Artık günümüz uçaklarını konuştuğumuzda hepsinin belli bir standardının olduğunu, belli kurallar çerçevesinde yapıldığını, testlere tabi tutulduğunu ve otoriteler tarafından da onay verilmedikçe uçuşa çıkamadıklarını söylemek gereklidir. Yaşanan bu gelişmelerin bazıları her ne kadar birtakım kanlı olaylar vasıtasıyla olsa da artık uçak tasarım mühendisleri her ihtimali göz önünde bulundurup testlerini gerçekleştirmektedir. Ayrıca şunu da belirtmekte fayda vardır ki bir uçağın uçuşa elverişli olduğunu kanıtlamak sadece üretim aşamasında yeterli değildir. Şu an kullanımda olan her uçağın düzenli bakımları yapılmakta ve uçuşa elverişlilikleri her daim kontrol edilmektedir. Motorlarından gövde kaplamasına, kullanılan perçininden koltuk kumaşına kadar ayrı ayrı birçok testten geçen bu uçaklar anca her testi başarıyla geçerse uçuşunuza sunulmaktadır.

Kanatlar Ne Kadar Taşıyabilir?

Her bir uçağın kanatlarının maksimum ne kadar yük taşıyabileceği manuellerinde mevcuttur. Uçağa yükleme yaparken verilen bu değerin asla geçilmemesi gerekir. Uçak eğer overload olursa ya hiç kalkamaz ya da olur da kalkarsa henüz tırmanış safhasındayken kanatlar uçağı taşıyamadığı için irtifa kaybedip düşer. Peki uçak manuellerinde yazan bu değer gerçekten güvenilir midir? Evet bu değer uçak test aşamasındayken kum torbaları yardımıyla yüklenip test edilmiştir. Yani uçak overload olmadığı sürece o kanatlar uçağı taşıyacaktır, güvenebilirsiniz. Kanatların test edildiği diğer bir konu ise esnekliktir. Uçaklar düz uçuşları sırasında birçok zorlu hava şartlarına maruz kalabilirler. Bunlardan biri de türbülanstır. Eğer uçakta türbülansa yakalandıysanız ve kanatların bir aşağı bir yukarı hareketini görüp kırılacakmış gibi durduğunu düşündüyseniz korkmayın. Çünkü uçak kanatları henüz uçuşa verilmeden esnekliği 90 ̊ye kadar test edilmiş ve onaylanmıştır.

Motorlar ve Ölü Tavuklar

2009 yılında Airbus uçağının Hudson nehrine acil inmesine sebep olan kaz sürüleri ve benzeri kuş sürüleri uçaklar için birer tehdit unsurudur. Uçakta motorun durmasına hatta patlamasına sebep olan bu sürüler için de yapılan testler mevcuttur. Uçak motoru üreticileri bu ciddi sorun karşısında oluşturdukları bir silahla, üretim aşamasında motorlar çalışır durumdayken ölmüş tavuklar atıp dayanıklılığını test ediyorlar. Yani eğer bir uçaktaysanız, o uçak testi geçmiş ve ölü tavuklarla iyi başa çıkmış demektir.

Yıldırım Düşebilir

Cardiff Üniversitesi yıldırım laboratuvarının yaptığı bir açıklamaya göre her ticari uçağa yılda ortalama bir kez yıldırım düşüyor. Peki, koca metal yığınları bunu nasıl zararsız atlatıyor? Uçak kaplama malzemesi olarak kullanılan alüminyumun iletkenliği fazla olduğundan dolayı yıldırımdan akan elektrik gövdesinde kolayca dağılıyor.

 

resmin alt tagı

Herkes İçin Havacılık Derneği, 2015 yılında öğrenciler tarafından kurulan ve yönetilen bir dernek olarak İLK ve TEK olma özelliğiyle havacılık tarihine imzasını bırakmıştır.

Bugün itibariyle ise 3150+ üyesi ve 7 temsilciliği ile Havacılığın En Büyük Sivil Toplum Kuruluşu haline gelmiştir.

Mail Formu

     

    İletişim

    Yenişehir Mahallesi Osmanlı Bulvarı No:2 Ayport Sitesi A Blok Ofis No:2
    Pendik/ İstanbul

    info@herkesicinhavacilik.com