Jet Motorları Uçakları Nasıl Güçlendiriyor?
Jet motor, atmosferden almış olduğu havayı kompresör kademelerinde sıkıştırıp jet yakıtıyla yakmasından meydana gelen ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren yapıdır. Bu motorlar Newton’un hareket yasalarına dayanmaktadır. Bu yasa etki-tepki yasasıdır. Her etkiye karşın eşit büyüklükte bir ters etki oluşur. Jet motorlar kabaca beş bölümden oluşmaktadır. Bunlar:
- Hava girişi: Uçak motorunun belli bir güç üretmesi için ihtiyacı olan hava, hava girişi sayesinde motora giriş sağlar.
- Kompresör: Motora giren havanın kinetik enerjisinin arttırılması ve sıkıştırılması işlemi kompresör kademesinde gerçekleşir.
- Yanma odası: Sıkıştırılan hava yanma odasına gelir ve üstüne yakıt püskürtülerek yanma işlemi gerçekleşir.
- Türbin: Yanma odasından gelen havanın hızı burada azaltılıp basıncı yükseltilerek yüksek itiş gücü sağlar.
- Egzoz: Motordan çıkan havanın düzenlenmesini ve itiş gücünün yönlendirilmesini sağlayan elemandır.
Jet Motorların Avantajları Nelerdir?
Jet motorların en büyük avantajlarından birisi çok yüksek devirde uzun süre çalışabilmesidir. Aynı zamanda güç/ağırlık oranları da yüksektir. Diğer motor türlerine göre de daha yüksek güç üretimi yapmalarıyla birlikte kararlı ve sabit bir güç üretimi de yapmaktadırlar.
Kaç çeşit Jet Motor Bulunmaktadır?
Temelde dört adet jet motor çeşidi bulunmaktadır. Bunlar:
- Turbojet Motor: Bu motor tipi genel olarak askeri havacılıkta kullanılmaktadır. Kompresör, yanma odası, türbin ve egzozdan meydana gelmektedir. Yüksek yakıt tüketimi ve düşük hızlarda düşük performans gibi dezavantajları da bulunmaktadır.
- Turboprop Motorlar: Turboprop motorlarda diğer motorlardan farklı olarak dişli sistemi sayesinde döndürme şaftına bir pervane bağlıdır. Oluşmuş olduğu kısımlar diğer motorlarla aynıdır. Bu motor tipi yakıt açısından verimlidir fakat yüksek hızlarda performansı pek iyi değildir.
- Turbofan Motorlar: Günümüz havacılığında en çok kullanılan motor tipidir. Turbojet ve turboprop motorların özelliklerinin birleştirilmesiyle birlikte önüne bir fan takılmıştır. Bu fan motorun soğuması hızlandırmış ve gürültünün de azalmasına olanak sağlamıştır. Fanlardan gelen hava ikiye ayrılır. Bir kısmı motorun etrafına giderken diğer bir kısım motor çekirdeğinden geçer. Diğer motorlara göre yakıt verimliliği konusunda daha iyidir.
- Turboşaft Motorlar: Çoğunlukla turbojet motor gibi çalışmaktadır. Bu motor tipi genellikle helikopterlerde kullanılmaktadır. Pistonlu motorlara kıyasla daha yüksek ağırlık ve güç oranına sahiptirler.