Seyahat ederken uçağın düşmesi hemen hemen birçok insanın aklına gelmiştir. Uzmanlar, çok motorlu uçakların bir motorunun arızalanmasının herhangi bir soruna yol açmayacağını söylüyor. Hatta uçağın tüm motorları dursa bile sorunsuz bir şekilde uçağı indirmek de mümkün. Motorun durması, uçuşu engelleyecek veya kazaya neden olacak bir sorun değildir. Çünkü aslında uçaklar her ne kadar motorlar sayesinde uçsa dahi kanatlar da uçuşu yerine getirebilmek için gerekir.

Uçak motorlarının çalışmasını basitçe açıklamak gerekirse şu şekilde açıklanabilir: Havanın kontrollü bir oranda yakıtla yakıldığı uçak motoruna çekilir. Bu hava/ısı karışımı genişler ve pistonu iter. Böylece krank mili ve pervane döner. Her silindirin içindeki pistonlar, dört adımlık bir döngüyü devam ettirerek itki kuvvetini oluşturur. Bir uçağın motoru, bu şekilde çalışarak uçağı ileri doğru itecek şekilde tasarlanmıştır. Uçak, motorların hızlı itilmesinin yanı sıra havada tutunmasını kanatlar sağlamaktadır. Uçak kanatlarının kavisli tasarımı, uçağı gök yüzünde tutan kuvveti ortaya çıkarmaktadır. Kanat airfoil yapısından dolayı akan havanın sebep olduğu basınç; kanat üstünde alçak basınç oluştururken, kanat altında yüksek basınca sebep olur. Böylelikle kanat üzerinde kontrollü bir hava akışı sağlanarak uçak gökyüzünde yukarı doğru hareket ederken, motorlar da ileri gitmesini sağlar.

Bir Motor Arızalanırsa Pilotlar Ne Yapar?

Tüm pilotlara, temel havacılık kurallarına uyumaları gerektiği öğretilir. Havada bir şeylerin ters gitmeye başladığı zamanlarda belirli bir yol izlemektedirler. Bunlar sırasıyla avigate, navigate ve communicate şeklindedir. Yani aslında uçuş ekibi önce uçağı uçurmaya öncelik vermelidir. Seyir yolunu doğrulamadan veya düzeltmeden önce uçak tamamen kontrol altında olması sağlanmalıdır. Daha sonra pilotların uçmasını istediği yerde uçtuklarından emin olmaları gerekir. Son olarak kule ile iletişim kurarlar. Çift motorlu bir uçakta herhangi bir uçak arızası, pilotların uçağı en yakın uygun havalimanına indirmesi gerekecektir.

Uçaklarda Birden Fazla Motor Bulunur

Çoğu ticari uçak, tek bir motorla çalıştırılmaz. Aksine arızaya karşı koruma sağlamak için birden fazla motora sahiptirler. Her motor diğerlerinden bağımsız olarak çalışır. Bu nedenle, motorlardan biri arızalanırsa, diğeri çalışmaya devam edecektir. Bununla birlikte, bir uçağın tüm motorlarının arızalandığı durumlar da bulunmuştur. Kaptan Sully Sullenberger’ın uçağının her iki motoru da arızalandıktan sonra suya acil iniş yapmak zorunda kaldığı Hudson Nehri inişinin yaygın bir örneği. Her ne kadar tarihte bu tarz durumlar görülse de uçuş sırasında aynı anda birden fazla motorun arızalanma olasılığı yok denecek kadar azdır. Bir Motor Arızasının Etkileri Nelerdir?

Asimetrik İtiş/Kontrol Edilebilirlik: Bir motor arızalanırsa ve kapanırsa, diğer motorun itme gücü, hava hızındaki azalmayı durdurmak için arttırılır. Bu, uçağın çalışan motordan uzaklaşmak istemesine ve bir dönüşe girmesine neden olur. Kontrol edilmediği taktirde bu olay uçağın kontrolünün kaybedilmesine neden olacaktır. Pilotlar tarafından manuel olarak düzeltilerek uçağın dengede ve kontrolde kalması sağlanır.

İrtifa: Uçak gücünün yarısı mevcut olmadığından seyir yüksekliğini koruyamayacaktadır. Uçak arıza anında seyir halindeyse, kalan motor tarafından korunabilen bir ara irtifaya hızlı bir şekilde iniş gerçekleştirmesi gerekecektir.

Sistemler: Uçağın sistemlerinin çoğu, motorlarından güç almaktadır. Bunlar hidrolik, pnömatik ve elektrik sistemlerdir. Bu sistemin bazı parçaları artık mevcut olmayabilir ve bu da uçağın performansını etkileyebilir. Sistemlere enerji sağlayan bir motor bulunmadığı için APU denilen yarımcı güç ünitesi devreye sokularak sistemler için gerekli enerji karşılanabilir.

İniş Performansı: Bir motoru kaybetmek genellikle iniş için farklı bir flap konfigürasyonu gerektirir. Daha düşük flap konfigürasyonuyla iniş gerçekleştirmek için gerekli iniş mesafesi artmaktadır. Bu nedenle pilotların iniş yapmayı seçtikleri havalimanı dikkatlice düşülmelidir. Havaalanının bulunduğu hava durumu, pist uzunluğu ve uçak ağırlığı bu konuda büyük öneme sahiptir.

Enerji İhtiyacı

Uçaklarda RAT (Ram Air Turbine) adında, gerektiğinde uçağın ihtiyacı olan elektriği üreten, pervane sistemi bulunmaktadır. Normal şartlarda uçak motorları sayesinde uçak sistemleri için elektrik üretilmektedir. Motorların işlevlerini yerine getiremediği durumlarda RAT sayesinde temel seviyede elektrik ihtiyacı karşılanır. Bazı uçaklarda gövdede bazı uçaklarda kanatta olan bu türbinler, acil durumlarda kendi kendine devreye girebildiği gibi pilotlar tarafından da devreye sokulabilmektedir.

Bir Motor Arızası Olasılığı Nedir?

Meydana gelen önemli teknolojik gelişmeler sayesinde motorlar inanılmaz derecede yüksek standartlara sahip olarak üretilmiştir. Son on yıldır motor arızaları, pilotların çoğunun sadece simülatörde görecekleri kadar azalmıştır. Uçuşun herhangi bir aşamasında motor arızasının oldukça düşük olmasıyla birlikte, pilotlar her zaman beklenmeyeni bekler. Bu yüzden herhangi bir sorun olduğunda pilotlar hızlı bir şekilde baş edebilmektedir.