TCAS Archives - Herkes İçin Havacılık Derneği

Uçaklar Havada Çarpışır Mı?

Evet, uçakların havada çarpışma ihtimali bulunmaktadır. Ancak bu tür olaylar oldukça seyrek görülür ve hava trafik kontrol sistemleri, uçakların yolculuğunu izleme ve yönlendirme gibi önlemler ile en aza indirilmeye çalışılır.

Hava trafik kontrol sistemleri, havada bulunan uçakların yolculuğunu izleyerek, onları birbirlerinden uygun bir mesafede tutmaya ve karşılaşma ihtimaline karşı önlem almaya yardımcı olur. Ayrıca, uçaklar arasında haberleşme sistemleri bulunur ve uçak pilotları bu sistemler aracılığıyla birbirleriyle iletişim kurabilir ve gerektiğinde karşılaşma ihtimaline karşı önlem alabilirler.

Uçak pilotları da uçuş güvenliği için gerekli eğitimleri alırlar ve havada güvenli bir şekilde uçuş yapmak için gerekli prosedürleri uygularlar. Uçaklar, çarpışma ihtimaline karşı tasarlandığından, çarpışma durumunda uçak yolcularının güvenliğini sağlamaya yönelik önlemler de bulunur.

Ancak, her ne kadar hava trafik kontrol sistemleri ve uçak pilotları tarafından alınan önlemler olsa da havada çarpışma ihtimali hâlâ bulunmaktadır ve bu tür durumların gerçekleşmesi durumunda ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, her zaman mümkün olan en yüksek düzeyde uçuş güvenliğine özen gösterilmesi gerekir.

TCAS Nedir?

TCAS, Trafik Uyarı ve Kaza Önleme Sistemi (Traffic Alert and Collision Avoidance System) anlamına gelir. TCAS, havada bulunan uçaklar arasında potansiyel çarpışma ihtimalini tespit etmek ve bu durumları önlemek için tasarlanmış bir sistemdir.

TCAS, uçaklar arasındaki mesafeyi sürekli olarak ölçerek, birbirlerine yaklaşan uçakları tespit eder ve her iki uçakta da yer alan bir alarm sistemi tarafından pilotlara bildirilir. Eğer çarpışma ihtimali varsa, TCAS, her iki uçakta da bulunan bir sesli uyarı verir ve her iki pilot da bu uyarıları dikkate alarak, manevra yaparak çarpışma ihtimalini en aza indirmeye çalışırlar.

TCAS, hava trafik kontrol sistemleri tarafından verilen komutlarla bağımsız olarak çalışır ve havada bulunan uçaklar arasındaki potansiyel çarpışma ihtimalini tespit ederek, uçak pilotlarına doğrudan yön verir. Bu sayede, uçaklar arasında çarpışma ihtimali oluştuğunda, TCAS, uçakların güvenli bir şekilde birbirlerinden ayrılmasını sağlar.

Ayırma Mesafesi Nedir?

Ayırma mesafesi, havada bulunan uçaklar arasında bulunması gereken minimum mesafedir. Ayırma mesafesi, uçaklar arasında güvenli bir uçuş sağlamak için belirlenir ve uçaklar arasındaki mesafe bu mesafeyi aştığında hava trafik kontrol sistemleri tarafından uyarı verilir.

Ayırma mesafesi, uçakların hızları, yönleri, altındaki topografi ve hava durumları gibi birçok faktöre göre belirlenir. Genellikle, uçaklar arasındaki ayırma mesafesi, uçakların yüksekliği, hızı ve manevra kabiliyetine göre değişebilir.

Ayırma mesafesi, uçaklar arasındaki potansiyel çarpışma ihtimalini en aza indirmeyi amaçlar ve havada güvenli bir uçuş sağlamaya yardımcı olur. Havada bulunan uçaklar arasındaki ayırma mesafesinin güncel olarak takip edilmesi, hava trafik kontrol sistemleri tarafından sağlanır ve bu sayede uçaklar arasında çarpışma ihtimali oluştuğunda, gerekli önlemler alınabilir.

Ahmet Efe Tan Nisan 29, 2023

Bilgi Deposu

TCAS Nedir?

TCAS (Traffic Allert and Collision Avoidance System), ya da diğer bir adıyla ACAS (Airborne Collision Avoidance System) hava araçlarında transponder olarak adlandırılan bir radarı kullanarak pilotları, diğer uçaklar iler çarpışmayı önlemek için “Alçal” veya “Yüksel” gibi komutlar veren sistemdir. TCAS’in Türkçe anlamı Trafik Uyarı ve Çarpışma Önleyici Sistem’dir.

TCAS’in Çalışma Prensibi Nasıldır?

Bu sistem uçakta bulunan antenler vasıtasıyla çevredeki uçakları tarama ilkesiyle çalışır. Eğer yaklaşan bir uçak varsa kokpit ekibine sesli ikaz verir. Bununla birlikte iki uçağın birbirine olan mesafesini, yönünü ve yaklaşmakta olan uçağın size ne kadar sürede varacağını bildirir. Olası bir çarpışmanın da önüne geçilmesi için uçağın ne zaman manevra yapması gerektiğini de hesaplar.

TCAS bulunduran tüm uçaklar, belirli bir alan içerisinde birbirlerini 1030 Mhz frekans bandında yayın yaparak görebilirler. 1030 Mhz frekans bandından yapılan yayına 1090 Mhz bandından karşılık gelir. Bu süreç saniyede birkaç defa tekrarlanır. TCAS sistemi transponder bulunduran tüm uçakları görebilir.

TCAS İkazları Nelerdir?

TCAS sistemi kokpit ekibini 2 şekilde uyarır. Bunlar:

TA (Traffic Advisory) – Trafik Tavsiyesi: Kokpit ekibine yakınlarda olası bir çarpışmaya neden olabilecek bir hava aracı olduğunu bildirir. Yatay 48 saniye, dikey 48 saniye kala hem görsel olarak hem de sesli olarak uyarı verir. Görsel uyarı TCAS ekranında “Sarı Daire“ şeklindeyken, sesli uyarı ise “Traffic, Traffic” şeklindedir.
RA (Resolution Advisory) – Çözüm Tavsiyesi: TCAS’in verdiği ikinci uyarı RA’dır. Havada çarpışmak üzere olan iki uçağın yönünü, hızını ve irtifasını kullanarak bir çözüm hesaplar. Bu hesaplama sonucunda bir uçağa alçalmasını, diğer bir uçağa da yükselesini söyler. Muhtemel çarpışma noktasına yatay 35, dikey 35 saniye kala hem görsel hem de sesli olarak uyarı verir. Görsel uyarı TCAS ekranında “Kırmızı Kare” şeklindeyken, sesli uyarı ise o duruma göre değişiklik gösterir. İlgili çarpışma riski ortadan kalktığında TCAS, “Clear of Conflict (Çarpışmadan Uzak)” uyarısı verir.

TCAS Ekranındaki Trafik Çeşitleri Nelerdir?

TCAS sisteminde 4 adet trafik çeşidi vardır. Bunlar:

Diğer Trafik: İçi boş beyaz renkte karo şeklinde gösterilir.
Yakın Trafik: İçi dolu beyaz renkte karo şeklinde gösterilir.
İhlal Eden Trafik: İçi dolu sarı daire şeklinde gösterilir.
Tehlikeli Trafik: İçi dolu kırmızı kare şeklinde gösterilir.

Gökhan Meriç Mart 26, 2023

Bilgi Deposu

Aynı Hava Trafik Yolunda Farklı Seviyelerde Uçuş Yapılır Mı?

Uçaklar arası mesafelerin minimum değerleri, uluslararası havacılık kuruluşları tarafından kararlaştırılıyor. İki uçak dikeyde en az 1000 feet yani 305 metre, yatayda ise 3 mil yani yaklaşık 4,8 km mesafede yol almak durumunda. İnişte iki uçak arası uzaklık, kulenin kontrol yetkisine girildiğinde 5,5 km, son yaklaşma durumunda ise 4,6 km olabiliyor.

Uçaklar, Hava trafik kontrol kuleleri tarafından yakından izlenmeleriyle birlikte birbirlerine çok yaklaşmalarını müdahale eden mükemmel uyarı sistemleri ile donatılmış durumda. Uçaklar arasında minimum yaklaşma aralığı aşıldığı duruma “loss of seperation” deniyor. Bu oldukça nadir rastlanan bir durum. Makalemizin de başlığı olan soruya cevap verelim. Aynı hava trafik yolunda farklı seviyelerde uçuş yapılabilir. Ancak yukarıda da belirttiğim gibi belli kurallar dahilinde ama bu kurallar dışına çıkıp uçaklar birbirlerine yaklaşırsa ne olur?

Uçaklar Birbirlerine Yakınlaşırlarsa Ne Olur?

Tüm ticari uçaklarda Havada Çarpışma Önleme Sistemi TCAS (Traffic Collision Avoidance System) zorunludur. TCAS, diğer uçakların yolladığı sinyalleri alan ve kendisi de sinyal gönderen bir sistemdir. Sinyal gönderme sistemi neticesinde diğer uçakların irtifa, menzil ve durum bilgisi alınıyor. Bu bilgiler kokpitte görsel ve sesli uyarılar oluşturuyor.

İki uçaktaki TCAS bilgisayarının paylaştığı bilgiler, uçakların uyumlu ve stabil bir şekilde manevra yapmasını ve olası çarpışmaların engel olmasını sağlıyor. Bu sistem, 1993’te Amerika, 1998’de Hindistan, 2000’de Avrupa, Avustralya ve Hong Kong ve 2014’te Arjantin’de zorunlu hale getirildi. TCAS Sisteminin Uygulanması Yasak Olduğu Durumlar Nelerdir?

Yoğun trafiğin olduğu bölgelerde yasaklanmıştır. (Diğer uçaklar çok yakında değil fakat tehdit bölgesinde ise ikaz verilir ancak herhangi bir kaçınma manevrası verilmez.)
1000 feet yüksekliğin altında alçalış manevrası yasaklanmıştır.
500 feet yüksekliğin altında hem tırmanış hem de alçalış manevraları yasaklanmıştır.

Sadık Buğra Duman Ağustos 5, 2021

Bilgi Deposu

Uçaklar Havada Neden Çarpışmıyor?

Gökyüzünde sıradan bir günün 2 saatinde tam 13 bin uçak bulunuyor. Bu kadar fazla uçak havadayken nasıl birbirlerine çarpmıyorlar? Bunun için tabii ki belli başlı uluslararası kurallar ve sistemler mevcut. Peki bu kurallar ve sistemler nelerdir?

Yaklaşma Limitleri

İki uçak arası minimum dikey ve yatay mesafeler vardır. Bu mesafeler uluslararası havacılık otoriteleri tarafından belirlenmiştir. Dikeyde en az 1000 feet (305m), yatayda ise 4.8km mesafedir. Trafik Çarpışma Önleme Sistemi (TCAS)

Hava trafik kontrolünden bağımsız olarak, trasponder (sinyal aldığında farklı bir sinyal yollayan cihaz) ile donatılmış uçakların hava sahasını izler ve pilotları çarpışma riskini oluşturabilecek durumlarda ikaz eder. Havacılık kuruluşları tarafından maksimum kalkış ağırlığı 5700 kg ve üzerinde olan veya 19 yolcudan fazla olan uçaklarda olması gereken zorunlu bir sistemdir. Kokpit yardımcı elemanı olan bu sistem başka bir uçağın size ne kadar sürede yaklaşabileceğini ve sizin kaçınmak için ihtiyaç duyacağınız süreyi belirler. Eğer yaklaşma devam ederse bir uçağa yükselmesi için, diğer uçağa ise alçalması için uyarılar yapar. Sinyaller aracılığıyla diğer uçakların yüksekliğini, hızını, pozisyonu gibi bilgileri ölçebiliyor.

Uçaklar hava trafik kuleleri tarafından yakından izleniyor. Bununla beraber yukarıda belirttiğimiz gibi uçakların birbirleriyle çarpışmalarını önleyen çok donanımlı sistemleri mevcut. Bu sebeple uçakların havada çarpışması pek rastlanan bir durum değil.

Ne kadar pek rastlanan bir durum olmasa da geçmişte yaşanan bazı kazalar bu sistem ve kuralların ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

Eda Baltacı Mayıs 14, 2021

Bilgi Deposu

Yaklaşmadaki İki Uçak Arası Mesafede Esas Alınacak Ölçüler Nelerdir?

Uçaklar arası mesafelerin minimum değerlerine uluslararası havacılık otoriteler karar veriyor. Uçak birbirlerine mesafe olarak dikeyde en az 300 metre, yatay mesafede ise minimum 8,8 km yani yaklaşık 9 km mesafede seyreder. İnişte iki uçak arası mesafe kulenin kontrol alanına girdiği zaman 5,5 km son yaklaşma anında ise 4,6 km oluyor.

Loss Of Seperation Nedir?

Uçaklar arasında en düşük yaklaşma mesafesinin aşıldığı durumlara ‘loss of seperation’ denir. Bu oldukça nadir rastlanan bir durumdur. 2018 yılında dünya genelinde 45 milyon uçuş gerçekleşti ve sadece 100 uçuşta bu durum meydana geldi.

Uçaklar Havada Çarpışır Mı?

Bunun dışında istemeden birbirlerine yanaştıklarında zaman çok yönlü uyarı sistemleri uçakta mevcuttur. Bu nedenle alınan bu yüksek derecede önlemlerden dolayı uçak çarpışmaları nadir olan ve rastlanmayan bir olaydır.

Uçak Mesafelerini Kontrol Eden Bu Sistemi Adı Nedir?

Uçaklar, Hava Trafik Kontrol Kuleleri tarafından yakından izlenirler. Bunun dışında istemeden birbirlerine yaklaştıkları zaman bunu engelleyen birçok yönlü uyarı sistemleri uçakta vardır. Bu nedenle uçak çarpışmaları nadir olan ve rastlanmayan bir olaydır. Tüm ticari uçaklarda TCAS(Traffic Collision Avoidance System) yani Havada Çarpışma Önleme Sistemi zorunlu hale gelmiştir.

TCAS Nasıl Bir Sistemdir?

Bu sistem diğer uçakların göndermiş olduğu sinyalleri alır ve kendi sinyallerini de gönderen bir sistemdir. Sinyal gönderildikten sonra diğer uçakların menzil, irtifa ve durum bilgileri alınmış olunuyor. Bizim bilgilerimizde diğer alanlara gitmiş oluyor. Bu bilgiler kokpitte sesli ve görsel uyarılar oluşturuyor. İki uçaktaki TCAS bilgisayarlarının paylaştığı veriler, uçakların koordinasyonlu manevra yapmasını ve olası çarpışmaların önlemesini sağlıyor. Sistem ilk olarak 1993’te Amerika,1998’de Hindistan, 2000yılında Avrupa, Avustralya ve Hong Kong ve 2014 yılında Arjantin’de zorunlu hale gelmiştir.

Bilge Akbaş Temmuz 17, 2020

Bilgi Deposu

Uçaklar Havada Neden Çarpışmıyor?

Yıllar geçtikçe Havacılık sektörü de hızla gelişiyor. Günümüzde çağa ayak uydurmak isteyen ve yolcu sayısının hızla artmasıyla birlikte ortaya çıkan beklentileri karşılayabilmek için çoğu havayolu şirketi, mevcut filolarındaki uçakların sayısını arttırıyor. Bu nedenle de sefer yapacak olan uçak sayısı da artmış oluyor. Gökyüzünde her saat, her dakika ve hatta her saniye aynı anda yüzlerce uçak sefer yapıyor.

Peki Bu Durum Uçakların Kaza Riskini Arttırır Mı?

Düşünülenin aksine azaltır, çünkü Hava Trafik Kontrol Kuleleri tarafından gelişmiş sistemler sayesinde, sefer yapacak olan uçaklar kalkışlarından itibaren, inişlerine kadar her saniye izleniyor. Bunun yanında uçakların kokpitleri, birbirlerine yaklaşmalarını engelleyen sistemlerle donatılmıştır. Tüm ticari uçaklarda ‘Havada Çarpışma Önleme Sistemi (TCAS – Traffic Collision Avoidance System)’ bulunması zorunlu hale getirilmiştir. Bu sistem, diğer uçaklardan gönderilen sinyalleri alabilen ve kendisi de sinyal gönderebilen bir düzenektir. Bu sistem, havadaki diğer uçakların yükseklik, hız ve durum bilgisini alarak, kokpitte sesli ve görsel uyarılar oluşturuyor. Bu sistem sayesinde, aynı anda gönül rahatlığıyla birçok uçak sefer yapabiliyor. TCAS’ın paylaştığı bu veriler sayesinde, uçakların koordinasyonlu bir manevra yapmasını ve olası bir çarpışmayı önlüyor.Sistem, tüm dünyada 1990’lı yıllardan sonra zorunlu hale getirilmiştir.

Ezgi Gümüş Temmuz 3, 2020

Bilgi Deposu

Etiket: TCAS