Uluslararası hukuk uzmanlarına göre, herhangi bir ülkenin hava sahasını ihlal eden savaş uçağını düşürmesinin uluslararası hukuk kurallarına uygun olduğunu, hava sahası ihlal edilen bir ülke için ise uçağın düşürülmesi de dahil her türlü tedbiri alabileceklerini bildirmişlerdir.

Türkiye AIP’sinde Yer Alan Düzenlemeler

Türkiye AIP’sinin (Havacılık Enformasyon Yayını) seyrüsefer ikazları bölümünde uçak harekatı için muhtemel bir tehlikenin var olduğu, bütün hava sahaları ve üzerinde sivil uçak harekatı, bir veya birkaç sebeple geçici veya sürekli olarak tahdit edilen (sınırlayan) yasaklı (LT-P), tahditli (LT-R) ve tehlikeli (LT-D) sahalar ile TMA (Terminal Kontrol Sahası) /MTMA (Askeri Terminal Kontrol Hasası) ve CTR’lerde (Kontrol Bölgesi) VFR uçuşlar için ulusal ve uluslararası mevzuatta düzenlemeler bulunmaktadır. Türkiye AIP’sinde yasaklı sahalar, tehditli sahalar, tehlikeli sahalar yayımlanmıştır. Ayrıca NOTAM ile hava sahası kısıtlamaları yapılmaktadır. Olayların Meydana Gelmesine Sebep Olan Faktörler

• Pilotların hava sahasına hâkim olmaması,
• Pilot tarafından hava aracı pozisyon bilgisinin kaybı,
• Yetersiz bir RTF (Uçmaya hazır anlamına gelir.)
• Hava Trafik Kontrolünün talimatlarından sapma,
• Kötü hava şartlarıdır.

Hava Sahasının İhlallerinin Potansiyel Sonuçlar

• Uçakların havada çarpışma riski,
• Ayırma miniması (hava taşıtlarının 290 uçuş seviyesi (FL) ile 410 uçuş seviyeleri arasında standart dikey ayırmanın 2.000 feetden, 1.000’e indirilmesini sağlayan prosedürleri tanımlayan havacılık terimidir) ihlali,
• Kuyruk türbülansından kaynaklı uçuş kontrol kaybı,
• Hava trafik kontrolörünün ve pilotun iş yükünde artış,
• Hava Trafik Yönetimi (ATM) uygulama ve planlamasına olumsuz etkisinin sonucunu diğer hava araçlarının pas geçmelerine, unstable (kararsız) yaklaşmalarına, ekstra yakıt tüketmelerine sebebiyet,
• NOTAM’lı saha içerisinde icra edilecek etkinliğin engellenmesi/kısıtlanması,
• Hava araçlarının teşhis edilememesi durumunda önleme yapılması.

Emniyet Tavsiyeleri

• Uçuş öncesi harita, NOTAM ve meteoroloji bilgilerinin güncelliğinin son kontrolü sağlanarak, kötü hava koşulları durumunda bunların göz önüne alınarak alternatif rotanın belirlenmesi,
• Hava Trafik Kontrolü üniteleri ile iki yönlü muhaberenin sürekli sağlanması, acil durum frekanslarının dinlenmesi,
• Doğru bir seyrüsefer yapılarak ihlallerin önlenmesi, pozisyon ile ilgili bir şüphe meydana geldiğinde Hava Trafik Kontrolünden yardım istenmesi,
• Ulusal ve uluslararası mevzuatta yer alan yörüngeler ile Genel Müdürlüğümüz ve hava seyrüsefer hizmet sağlayıcı kuruluşa ait düzenlemelerin takip edilmesi,
• Hava Trafik Yönetimi ile bağlantılı tüm emniyet olaylarının raporlanması,
• Havacılık Bilgi Yönetimi ofislerine uçuş planlarının zamanlarının sunulması, planların aktive edilmesi ve sonlandırılması.

Ayrıca Hava Trafik Kontrolü tarafından;

• Hava Trafik Kontrolü üniteleri arasında koordinasyon sürecinin tam olarak işletilmesi, ilgili birimlerin bilgilendirilmesi,
• Mümkün olduğu sürece iki yönlü muhabere ve/veya Hava Trafik Yönetimi gözetim sistemleri vasıtasıyla ihlallerin önlenmesi için gerekli ikazların yapılmasıdır.