Kokpit Archives - Herkes İçin Havacılık Derneği

Uçaklarda Kokpit Tasarımı Nasıl Dizayn Edilir?

Uçaklarda Kokpit Tasarımı: Güvenlik ve Kullanılabilirlik İçin En İyi Uygulamalar

Uçak kokpitleri, havacılık endüstrisinde en önemli ve karmaşık mühendislik tasarımlarından biridir. Pilotların uçuş güvenliğini ve verimliliğini sağlamak için dikkatle tasarlanmış olan kokpitler, birçok mühendislik disiplinini içerir ve insan-makine etkileşimi temel alınarak inşa edilir. Bu makalede, uçaklarda kokpit tasarımının temel prensipleri, güvenlik ve kullanılabilirlik için en iyi uygulamaları ele alınacaktır.

Ergonomi ve İnsan Faktörleri: Uçak kokpitlerinin tasarımı, pilotların rahatça erişebileceği ve kullanabileceği şekilde ergonomik olarak düzenlenir. Kontroller, göstergeler ve ekranlar, pilotların görevlerini en verimli şekilde yerine getirebilmeleri için optimal konumlandırılır.

Kullanıcı Arayüzü Tasarımı: Modern uçak kokpitlerinde, büyük ölçüde dijitalleştirilmiş bir kullanıcı arayüzü bulunur. Bu arayüzler, pilotların uçuş bilgilerini kolayca görmelerini, anlamalarını ve yönetmelerini sağlayacak şekilde tasarlanır. Bu, dokunmatik ekranlar, çok fonksiyonlu kontrol kolları ve sezgisel yazılım arayüzlerini içerebilir.

Görsel ve Sesli Geri Bildirim: Kokpit tasarımı, pilotların uçuş sırasında gerekli bilgileri hızlı bir şekilde alabilmelerini sağlamak için görsel ve sesli geri bildirim sistemlerini içerir. Bu, acil durumlar için alarm sistemleri, yolcu güvenliği bilgileri ve uçuş durumuyla ilgili göstergeleri içerir.
Uçuş Güvenliği ve Otomasyon: Uçaklar giderek daha otomatik hale gelmektedir ve bu da kokpit tasarımını etkilemektedir. Otomatik pilot sistemleri, pilotların uçuş sürecini desteklerken, aynı zamanda manuel kontrol yeteneğini de korumak önemlidir. Bu nedenle, kokpit tasarımı, otomasyon sistemlerini etkin bir şekilde yönetebilecek ve gerektiğinde manuel müdahaleleri kolaylaştıracak şekilde optimize edilir.
Yedek ve Acil Durum Ekipmanları: Kokpit tasarımı, acil durumlarda pilotların hızlı ve etkili bir şekilde tepki verebilmelerini sağlamak için yedek güç kaynakları, acil durum kontrol düğmeleri ve acil durum tahliye ekipmanlarını içerir.
Estetik ve Tasarım Dili: Kokpit tasarımında estetik önemlidir çünkü bu, pilotların uçuş sırasında psikolojik olarak rahat hissetmelerine yardımcı olabilir. Renkler, malzemeler ve genel tasarım dili, modern ve güvenilir bir hava taşıtı izlenimi yaratmak için dikkatle seçilir.

Uçak kokpitlerinin tasarımı, karmaşık teknik gereksinimlerle insan faktörlerini birleştiren çok disiplinli bir yaklaşım gerektirir. Bu, pilotların güvenliği, konforu ve etkinliği için kritik öneme sahiptir ve havacılık endüstrisindeki sürekli gelişmelerle birlikte sürekli olarak evrilir.

Tuğba Kurugöl Nisan 28, 2024

Bilgi Deposu

Uçağın Burun Kısmında Ne Vardır?

Uçağın burun kısmı, çeşitli önemli bileşenleri içeren bir bölümdür.

Uçağın Burun Kısmında Bulunan Bazı Temel Öğeler

Kokpit (Kokpit): Uçağın ön kısmında bulunan kokpit, pilotların uçağı kontrol etmeleri ve yönlendirmeleri için tasarlanmıştır. Burada pilot koltukları, kontrol panelleri, uçuş sistemleri ve navigasyon ekipmanları bulunur.

Radar Antenleri: Uçağın burun kısmında, hava radarları için antenler bulunabilir. Bu radarlar, uçağın çevresindeki hava durumu, diğer uçaklar ve engeller hakkında bilgi sağlar.
Uçuş Veri Kaydedici (Flight Data Recorder- FDR) ve Ses Kaydedici (Cockpit Voice Recorder- CVR): Bu iki cihaz, kaza durumlarında uçaktaki olayları kaydeden önemli güvenlik ekipmanlarıdır. Genellikle uçağın kuyruk kısmında değil, burun kısmında bulunurlar.
Pitot Tüpleri ve Statik Portlar: Hava hızını ve atmosfer basıncını ölçmek için kullanılan pitot tüpleri ve statik portlar da genellikle uçağın burun kısmında yer alır.
Yolcu Kapısı: Bazı uçak modellerinde, burun kısmında yolcu kapısı bulunabilir. Bu kapı, uçağın burun bölgesinden yolcuların biniş ve iniş yapmasını sağlar.
Elektronik Ekipman ve Sistemler: Uçağın çeşitli elektronik sistemleri, uçuş kontrol sistemleri ve iletişim ekipmanları da burun kısmında yer alabilir.

Uçak tipleri arasında farklılıklar olabilir, bu nedenle belirli bir uçağın burun kısmındaki detaylar, uçak modeline ve tasarımına bağlı olarak değişebilir.

Uçak Burnunun Aerodinamik Yapısı

Uçakların burun kısmının aerodinamik yapısı, uçağın genel performansını etkileyen önemli bir tasarım unsuru olarak dikkate alınır. Uçak burunları, aerodinamik koni şekli, radar antenleri, pitot tüpleri ve kokpit camları gibi unsurları içerir. Bu bileşenler, hava akışını düzenlemek, direnci azaltmak ve uçağın genel aerodinamik performansını artırmak için tasarlanır.

Gökçen Selen Keskinler Ocak 27, 2024

Bilgi Deposu

Pilot Koltukları Neden Koyun Postu ile Kaplıdır?

Günümüzde pek fazla olmasa da koyun postu araba koltuklarında kullanılmaktaydı. Artık araba koltuklarında çok tercih edilmemesine rağmen kokpitte çok tercih edilen bir koltuk kaplamasıdır. Peki neden pilotların oturduğu koltuklar bu post ile kaplıdır?

Neden Koyun Postu?

Uçağın parçalarında olduğu gibi koltuklarının da sertifika prosedürlerinden geçmeleri gerekmektedir. Bu yüzden uçak üretici firmalar kokpitte kullanılmak üzere en dayanıklı ve en konforlu malzemeyi seçmektedirler. Çünkü bu koltuklar ortalama olarak 16 saat ve daha uzun kullanılabilmektedir. Bu nedenle koltukların konforlu ve dayanıklı olması gerekmektedir.

Koyun Postunun Özellikleri

Yazın Sıcak Kışın Serin: Kokpitte sıcaklık ne olursa olsun koyun postu aynı sıcaklıkta kalır. Bunun nedeni ham yünün termal olarak iletken olmamasıdır. Kokpit aşırı sıcak olsa bile terlemeye sebep olmaz ve konfor sağlar.
Hipoalerjenik: Koyun postu hipoalerjenik olması sayesinde tahriş ve alerjiye neden olmamaktadır.
Nem Emme: Yün lifleri kendi ağırlıklarının yaklaşık %30’una yakınını ıslak bir his bırakmadan emebilmektedir. Bu nedenle daima kuru kalmakta ve koku yapmamaktadır.
Ateşe Dayanıklı: Koyun postu sentetik malzemelere göre ateşe daha dayanıklıdır. Bu dayanıklılık koyun derisinin yapısındaki yüksek nitrojen ve sudan gelmektedir. Derinin yanması için ortamda daha fazla oksijen bulunması gerekmektedir.
Uzun Ömürlü: Koyun postu yırtılma, sökülme ve sıvılara karşı oldukça dayanıklıdır.

Şule Nur Çelenk Ekim 25, 2021

Bilgi Deposu

Kokpitteki Gösterge ve Sayaçların Görevleri

Uçuş göstergeleri, uçakların paneli üzerinde yer alı. İstikamet, yatış, yunuslama, kayış, hız ve yükseklik gibi uçağın yaptığı hareketler hakkında bilgi veren saatlerdir. Bu göstergeler vakum, pito-statik, cayroskobik ve manyetik esaslar durumuna bakarak harekete geçirilirler. Bir Uçakta Mevcut Olan Uçuş Göstergeleri

Altimetre: irtifayı ölçerken kullanılan bir cihaz türüdür. Yüksekliği metre ya da feet şeklinde gösterir.
Hız göstergesi: hız saati olarak da bilinmektedir. Statik hava basıncı ile pilot basıncı arasındaki farkı ölçen bir basınç göstergesidir. Kalkış için gereken sürate ulaşıldığını gösterir. Pilotun stall süratinin üstünde olduğunu gösterir. Gaz ayarlarına yardımcı olur.
Varyometre: hava aracının 1 dakikadaki dikey hızını gösterir. Uçaklarda 2 adet bulunmakta olup pilotların gösterge panellerindedir.
Jiroskop: Gyroscope adı da verilen bu gösterge sayesinde uçağın yönü ve konumu bulunur. Uçağın içerisinde bulunan bazı aletlerle beraber çalışırlar.
Standby Horizon: diğer adıyla Suni Ufuk adı verilen bu gösterge ise ufuk çizgisini temsil eden çizgiler sayesinde uçağın konumu fark etmeksizin gerçek ufuk çizgisine paralel olarak kalmaya devam eder.
Attitude Director Indicator: Konum Yön Göstergesi adı da verilen bu gösterge jiroskoptan aldığı bilgiler neticesinde süzülüş açısını, uçağın dönüş ve yatışını gösteren bir göstergedir.
Directional Gyro: Yön Göstergesi adı da verilen bu gösterge uçağın derece olarak yönünü bildirir. Uçakta iki adet bulunup genellikle aviyonik kompartımanında bulunmaktadırlar.
Horizontal Stuation Indicator: Yatay Durum Göstergesi adı da verilen bu gösterge yön, radyo yolu ve süzülme açısını gösteren göstergedir. Pilotlar bu göstergeler sayesinde gelinen ve gidilen rotaları görür ve uçağın pozisyonunu tespit edebilir.
Vertical Gyro: Durum Jiroskopu adı da verilen bu göstergeler pitch ve roll kumandalarını hissedip sinkrolar vasıtası ile oto pilot ve radar sistemine bilgi verir.

Dolayısıyla genel olarak kokpit içerisinde bulunan göstergelerin görevleri bu şekildedir.

Ertan Özmen Haziran 7, 2021

Bilgi Deposu

Bir Uçağı Kaç Kişi Uçurur?

Söz konusu havacılık olduğunda emniyet ve güvenlik kavramları azami önem arz eden konulardır. Çünkü ‘Havacılıkta kurallar kanla yazılır.’ sözü gibi acı bir gerçek vardır. Tarih boyunca yapılan birçok kaza ve birçok insanın ölümüyle yazılan bu kurallar her ince ayrıntının havacılıkta ne kadar önemli oluğunu gösteriyor. Bu sebepledir ki uçak tasarım mühendisleri tasarımını yaptıkları uçaklarda en az %50 emniyet faktörünü öngörmektedir.

Peki Emniyetli Bir Uçuş İçin Kaç Pilot Gerekir?

Uçağın uçuşu amaçlandığında bir pilot da yeterli olacaktır. Ama böyle bir durumda uçuşun emniyeti konusunda sıkıntılar çıkabilir. Bu yüzden bir uçuşun emniyetli geçmesi için ise kokpitte iki pilota ihtiyaç vardır. Bu pilotlardan birisi kaptan pilot diğeri ise yardımcı pilottur (First Officer). Bu iki pilot arasında yapılan bir görev dağılımıyla iş yükü azaltılır. PM (Pilot Monitoring) ve PF (Pilot Flying) olarak görev dağılımı yapan pilotlar her daim birbirleriyle koordineli çalışmak ve iletişimde olmak durumundadır. Bu iş dağılımı ise kaptan pilot tarafından yapılmaktadır. PF uçağı uçurur gerekli kararları ve kuleyle irtibata geçer ve gerekli durumlarda ise PM’e gerekli talimatlar verir. PM ise sistemleri kontrol etmek ve yönetmekle görevlidir. PM’in görev tanımının içinde ise hızları kontrol etmek, flapları kaldırmak, iniş takımlarını kumanda etmek yer alır. Ayrıca PF’den gelen talimatları da yerine getirmekle sorumludur. Böylece yapılan görev dağılımıyla pilotların hem iş yükü azalır hem de herhangi bir acil durumda kokpitte bulunan iki pilottan birisi durumu kontrol altına almaya çalışır.

İkiden Fazla Pilot Olamaz Mı?

Henüz uçak sistemlerinin günümüzdeki kadar gelişmiş olmadığı yıllarda kokpitte bir de uçuş mühendisi bulunurdu. Pilotlarla aynı eğitimi almış bu mühendis uçağı uçurmaz havada uçağın teknik yapısını kontrol etmekle sorumluydu. Alet panosunda bulunan göstergeler sayesinde sistemlerin kontrolünü sağlar ve gerekli hesapları yapardı. Fakat özellikle 1980li yıllardan sonra kokpitte bilgisayar bazlı sistemlerin yapımıyla bu mühendislerin yerini bu sistemler almıştır.

Merve Esendağ Nisan 15, 2020

Bilgi Deposu

Etiket: Kokpit