irtifa Archives - Herkes İçin Havacılık Derneği

Bir Uçak Ne Kadar Yüksek İrtifalara Çıkabilir?

Uçakların çıkabilecekleri maksimum yükseklik uçağın cinsine, motor yapısına, kanat yapısına göre değişkenlik göstermektedir.

Örneğin yolcu uçakları genellikle 32 bin feet (yaklaşık 10 km) civarında yükseğe çıkarken ticari uçaklar genelde 35 bin feet (yaklaşık 10,6 km) yükseğe çıkmaktadırlar. En büyük ticari yolcu uçağı olan Airbus A380-800, 43 bin feet (yaklaşık 13 km) yükseğe çıkmaktadır.

Bir uçağın çıkabileceği maksimum irtifa uçağın üretilme ve kullanılma amacına göre değişiklik göstermektedir. Savaş, casus uçakları için bu irtifa yolcu uçaklarına kıyasla daha yüksektir.
En yüksek irtifaya çıkan yolcu uçağı Concorde’dur. Alçak irtifalarda uçarken sürükleme fazla olacağından dolayı uçağın hızını azaltacaktır. Concorde ses hızından daha hızlı uçabilme özelliğine sahiptir. Bu yüzden yüksek irtifalarda uçar. Concorde uçağının çıktığı maksimum yükseklik 60 bin feettir (yaklaşık 20 km).

En hızlı jet uçak olan Lockheed SR-71 casus uçağı ise dünyanın en hızlı ve en yüksek irtifada uçabilen operasyonel insanlı uçağıdır. 28 Temmuz 1976’da 85 bin feet (yaklaşık 25 km) yüksekliğe çıkarak “mutlak irtifa rekoru” nu kırmıştır.

Elif Bayrak Ocak 1, 2024

Bilgi Deposu

İrtifa, Yükseklik, Rakım, Uçuş Seviyesi’nin Farkları Nelerdir?

Uçakların seyri esnasında yüksekliği belirlemek amacıyla üç farklı irtifa tanımı bulunmaktadır. Bunlar yükseklik, rakım ve uçuş seviyesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

İrtifa Nedir?

İrtifa, coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı anlamda bulunmaktadır. İrtifa, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile ufuk hattı arasındaki açısal yüksekliği ifade etmek için kullanılır.

Yükseklik Nedir?

Uçak ile üzerinden geçmekte olduğu yer arasındaki mesafeyi tanımlamaktadır. Uçak aynı seviyede uçuşa devam etse dahi, üzerinden geçmiş olduğu binaların veya bölgenin topoğrafyasına göre değişmektedir.

Yerden yükseklik, herhangi bir hava taşıtının dikey olarak altında kalan yeryüzüne göre hesaplanan irtifasıdır. Havacılıkta yerden yükseklik tanımlanırken AGL yani Above ground level’ın kısaltması kullanılmaktadır. Örneğin 7000 ft. rakıma sahip bir saha üzerinde, AGL 1000 ft.’te uçan bir taşıtın deniz seviyesinden yüksekliği 8000 ft’tir. Yerden yükseklik aneroid bir altimetre veya radar altimetresi kullanılarak tespit edilebilir.

Rakım Nedir?

Uçağın bulunduğu noktanın, deniz seviyesine olan düşey mesafesini tanımlamaktadır. Havacılıkta kullanılan irtifa bilgisi rakımdır.

Uçuş Seviyesi Nedir?

Havacılıkta kullanılan bir diğer irtifa tanımıdır. Hava aracının standart atmosfer basıncına göre irtifasına denir. Standart olamayan şartlarda standart basınç hattı deniz seviyesinde olmayacağı için uçuş seviyesi, hiçbir zaman rakıma veya yüksekliğe eşit değildir.

Uçuş seviyesini ölçmek için sabit bir referans noktası kullanılmaktadır ve bu nokta genelde 1.013 hektopaskal basınca denk gelmektedir. Bu basınç seviyesi deniz seviyesine yakın yüksekliklerde oluşmaktadır. Yerine göre farklılık gösterebilir.

Uçuş seviyeleri 100 feetlik aralıklarla belirlenmektedir. Altimetrede feet cinsinden okunan değerin 100’e bölünmesi ile bulunmaktadır. FLx formatında gösterilir. Örneğin standart basınca göre 27.500 feette uçan bir aracın uçuş seviyesi FL275’tir.

Aleyna Aydın Ekim 7, 2021

Bilgi Deposu

Uçak Ne Kadar Yüksek Uçarsa O Kadar Hızlı Mı Gider?

Uçaklar havada en ekonomik hız aralıklarında uçarlar. Bu hız sınırının üstüne çıkmak uçağa etki eden dört kuvvetten biri olan sürtünme kuvvetini arttırır ve bu kuvveti azaltabilmek için motorların daha fazla güç üretmesi gerekir. Motorların fazla güç üretmesi fazla yakıt harcanmasını sağlar ve bu da giderlerin artmasını sağlamaktadır. Fazla yakıt tüketimi sadece havayolu giderini değil ayrıca çevreyi de etkilemektedir. Uçağın hızını fazla yakıt harcamadan arttırmak için pilotlar rüzgar hızı ve yönü gibi dış etkenleri kullanırlar. Rüzgarların durumlarını inceleyerek hızlarını arttırabilecekleri irtifalarda uçmaktadırlar. İrtifa ve Hız

Her uçağın ağırlığına ve özelliklerine ait bir irtifası ve seyir hızı vardır. İrtifa uçakların bir noktadan başka bir noktaya giderken uçtuğu yüksekliği ifade eder ve yolcu uçakları genellikle 30-35 bin feette seyrederler. Uçulan yükseklik ne kadar fazla ise uçağın üzerindeki sürtünme kuvveti azalır. Yerden yükseldikçe hava incelir, uçaklar daha kolay ve hızlı uçarlar. Bu sayede yakıt harcamalarında bir azalma sağlanır. Havacılıkta 35-42 bin feet arası irtifa değerleri ‘’sweet spot (etkili nokta)’’ olarak adlandırılmaktadır. Bu irtifadan daha yüksek irtifalarda oksijen seyreldiği için uçak motorlarının çalışması zora girmekte ve kabin basıncı değişmektedir. Uçakların Yüksekte Uçma Sebepleri

Hava olaylarından kaçınma: Yere en yakın tabaka olan atmosferik tabaka troposferdir ve 36 bin feete kadar ölçülmektedir. Uçaklar bu sebeple stratosfer tabakasında uçmaktadırlar. Bu daha az türbülans anlamına gelmektedir.
Hava trafiğinden kaçınma: Kuşlar, helikopterler ve birçok hava aracı 10 bin feetin altında seyreder.
Acil durumlarda manevra için zaman kazandırma: Uçakta motorların durma ihtimalinde havada 1 km irtifa kaybı ile yaklaşık 20 km yol alınabilmektedir. Bu sayede inebilecek bir meydan bulma ihtimali fazladır.
Yakıt verimliliği: Hava inceldikçe sürtünme azalır. Bu sayede yakıt tüketimi azalmaktadır.

Şule Nur Çelenk Haziran 18, 2021

Bilgi Deposu

Etiket: irtifa