g kuvveti Archives - Herkes İçin Havacılık Derneği

Yolcu Uçaklarında Kaç G Kuvvetine Maruz Kalınır?

Uçak havalandığı anda vücudumuz garip bir reaksiyon gösterir. Sanki içimizde bir boşluk varmış gibi his oluşur. İşte bunun nedeni G-Force yani G-Kuvvetidir. G-Kuvveti, bir nesnenin birim kütlesine etki eden mekanik kuvveti ifade etmektedir.

G Kuvvetinin İnsan Üstüne Etkisi

Normalde dünya üstünde herhangi bir insana uygulanan G kuvveti +1 G olarak ifade edilir. G kuvveti arttıkça insan vücudu farklı tepiler vermektedir. G-kuvvetine olan dayanıklılığınız maruz kaldığınız G-kuvvetinin gücüne, hangi yönde olduğu gibi birçok parametreye bağlıdır.

Sivil Havacılıkta G Kuvveti

Sivil havacılıkta da genelde 1G’nin üzerinde kuvvetler yaşanabilmektedir ve bu durum uçağın hareketleriyle birleştiğinde fazladan G kuvvetine maruz kalırız.

Yolcu uçaklarının dayanıklığına bakacak olduğumuzda ise çok daha küçük toleransları vardır. Genelde yapılan ani kalkış ve manevralardan dolayı oluşan G kuvvetinden etkilenirler. Çok büyük manevralar yapılmadığı içinde 2G gibi bir kuvvet uygulanmaz.

Normalde ise uçak kalkarken öylesine şiddetli bir manevra yapar ki bu da bir kuvvet yaratır. Dolayısıyla o anda üstümüze 1.3-1.5G gibi bir kuvvet uygulanır. Bu durumun sebepleri uçağın yapmış olduğu ani hareketler, anlık yaptığı manevralar ve kalkış-iniş anında yaptığı manevralardır.

Yolcular bu manevraların etkilerini bazen burun kanaması bazen baş dönmesinde bazen de göz kararması şeklide hissedebilirler.

Abdullatif Koç Mart 13, 2023

Bilgi Deposu

G-Kuvvet Nedir? Savaş Uçağı Pilotları G Kıyafeti Giymeden Uçabilirler Mi?

Günlük hayatta çaycıların çay tepsilerini bardakların hiçbirini düşürmeden çevirdiğini görürüz. Aniden hızlanan arabanın bizi geriye doğru yatırdığı da olur. Lunaparkta hızlı tren de ve çarpışan arabalarda da bizi geriye iten bir kuvvet vardır.Tezgâhtan düşen kavanozun hızla yere düşer ve parçalanmasıyla sonuçlanır. Aslımda hepsinin altında aynı sebep vardır; g-kuvveti. İngilizcedeki ‘gravitational’ kelimesinden gelen g-kuvveti, bir kütleye belirli bir anda etki eden hızlanma anlamına gelmektedir. G-kuvveti akselerometre ile ölçülmektedir. G-kuvveti denilince aklımıza hemen pilotlar gelir fakat aslında bu kuvvet hayatımızın her yerinde bizimledir. Herhangi bir anda insanlara etki eden g-kuvveti 1 G’dir. Bizim bu etkiye maruz kalışımızın sebebi ise Dünya’nın yer çekimi ve dönüş hızıyla ilgilidir. İnsanların aklına ilk gelenlerin pilotlar olması ise onların bu kuvveti üst seviyelerde hissetmesidir.

Pozitif ve Negatif

Bir pilot ani bir manevra esnasında 9 G kadar bir kuvvete maruz kalmaktadır. Yani kendi ağırlığının tam 9 kat fazla hissediyor anlamına gelmektedir. Buna pozitif G denilmektedir. Normal eksenden yukarıdan aşağıya doğru hareket eder. Basıncın etkisiyle beyinden aşağıya doğru hareket eden kan, oksijen yetmezliği, görme kaybı ve ilerleyen zamanda ise bayılmalara sebep olur. Negatif G’de hareket pozitif G’nin aksine kan aşağıdan yukarıya doğru hareket etmeye başlar ve ağırlığınız azalır. Aşırı negatif G durumunda ise göz kapakları yukarıya doğru hareket eder ve bunun sonucunda ise görüşün kırmızılaşması durumu görülür. Bunların yanında bir de 0 G vardır. Bunun anlamı ise artık size yer çekimi etki etmiyor demektir.

G-Suit

Araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre bir insanın uzun süreli olarak maruz kalabileceği kuvvet 5 G’dir. Fakat etki fazla uzun sürerse ölüm kaçınılmaz olacaktır. 12 G’ye kadar kuvvete maruz kalan savaş pilotlarının bu kuvvetin etkisini azaltmak için giydikleri kıyafet beyinden aşağıya doğru akan kanı yavaşlatmak amaçlıdır. Savaş pilotlarının maruz kaldığı kuvvet oldukça fazla olduğu ve uzun süre maruz kalındığı için bu kıyafeti giymedikleri takdirde ölümle sonuçlanabilecek kadar ciddi sıkıntılar doğurmaktadır.

Merve Esendağ Ağustos 15, 2020

Bilgi Deposu

Yolcu Uçakları Ters Uçabilirler Mi?

Günümüz yolcu uçaklarında emniyet ve güvenlik her şeyden önce gelmektedir. Yolcuların, mürettebatın ve uçağın emniyetini tehlikeye sokabilecek her durum göz önüne alınarak tasarlanan yolcu uçaklarında, uçağın tüm parçaları ve karşılaşabileceği durumlar testlere tabi tutulmaktadır. Bunun yanı sıra bu uçaklar %50 emniyet faktörü de göz önünde bulundurularak tasarlanmışlardır ama buradaki problem bu emniyet faktörü test edilmemiştir.

G Kuvveti

Yeryüzündeki tüm cisimlerde olduğu gibi düz bir hatta sabit bir hızla ilerleyen uçağa da etki eden bir g-kuvveti vardır. Kararlı tırmanış, süzülüş veya düz uçuş durumlarında uçağa 1 g değerinde bir kuvvet etki eder. Örneğin %50 emniyet faktörüne göre 4 g değerinde azami yük faktörü için planlanan bir uçağın aslında 6 g değerine dayanacak yapısal sağlamlığı vardır. 6 g değerine kadar yapısal zayıflama meydana gelmezken eğilme ve bükülme görülebilir. Uçaklar 30 ̊’lik bir yan yatış kabiliyetine sahiptirler. Uçak manuellerinde de yazan bu değer mühendisler tarafından test edilmiş ve herhangi bir sıkıntıya sebebiyet vermediği onaylanmıştır. Ama yukarıda bahsettiğimiz %50 emniyet faktörü sebebiyle aslında uçaklar 30 ̊’den fazla bir yatış yapabilmektedir. Uçak tasarlanırken bu düşünülmüş, buna göre tasarımı yapılmış ama 30 ̊’den sonrası için uçaklar herhangi bir testetabi tutulmamıştır. Herhangi bir acil durum anında pilot bunu deklare ederek kullanabilir. Ama yatışta uçağa etki eden g kuvveti artmaktadır. Bununla birlikte uçağın ağırlığı da değişeceği için stall süratinin de artması gerekir. Eğer uçağın hızı yatıştan öncekiyle aynı olursa uçak stall’a girer.

Ters Uçabilirler Mi?

Akrobasi ve askeri uçakların aksine yolcu uçakları yapısal olarak ters uçmaya elverişli değildir. Bunun sebebi ise uçak ters döndüğünde yakıt ve hidrolik pompalayacak bir sisteminin bulunmamasıdır. Yolcu uçakları ters döndüğünde bu sebepten ötürü yakıt ve hidrolik sistemi çalışamaz. Fakat kısa bir süre için bunu yapabilir. Bunun en güzel örneği Boeing firmasının test pilotu olan Tex Johnson, 2005 yılında dört motorlu 707 ile kendi etrafında dönmüştü. Uçağa g kuvveti bindirmeden yapılan bu hareket ile uçak motorları kısa dönüşe rağmen sorunsuz çalışmıştı.

Bilge Akbaş Temmuz 22, 2020

Bilgi Deposu

Etiket: g kuvveti