Gökhan Meriç, Author at Herkes İçin Havacılık Derneği

Havalimanlarında Morg Var Mıdır?

Günümüzde uçaklarda insan, kargo ve evcil hayvan taşımacılığı yapıldığı gibi cenazelerinde taşımacılığı yapılmaktadır. Cenaze taşımacılığı normal yolculuğa göre daha zorlu olmakta. Havayollarında cenaze nakilleri, kabulü ve transferi gibi işlemlerle kargo bölümü ilgilenmekte. Cenaze denince akla sadece bir tabut gelmemeli. İnsanların kavanoza koyulan küllerinin de bir cenaze olduğu unutulmamalıdır. Cenazenin verildiği ilgili kargo şirketinde saklanması için özel yerler de bulunmaktadır. Cenazelerin nakil işlemleri IATA kuralları çerçevesinde gerçekleşmektedir.

Cenaze Verilirken Nelere Dikkat Edilmeli?

Cenaze, sevk edilmeden önce kötü kotu ve sızıntı yapmaması için iyi bir şekilde paketlenmelidir. Herhangi bir hasarın oluşmasını önlemek için ahşaptan veya metalden bir tabuta ve içerisi gözükmeyecek şekilde konulmalıdır. Kül halinde olan cenazeler; tahta kutuda veya darbe almasını önleyecek şekilde paketlenmelidir. Eğer cenazenin ölüm sebebi bir bulaşıcı hastalıksa, tabutun sıkıca kapatılmış olması ve sızdırmaması gerekmektedir. Bunlar göndericinin sorumluluğundadır. Yurt dışından Türkiye’ye gönderilecek olan cenazenin ölüm raporunun, Türkçeye çevrilmesi ve konsolosluk tarafından onaylatılması gerekmektedir. Ölüm raporunun içermesi gerektiği bilgiler;

Cenazenin adı-soyadı,
Doğum yer ve tarihi,
Ölüm yeri ve tarihi,
Ölüm sebebi ve bulaşıcı hastalık olup olmadığıdır.

Cenazenin Uçağa Yüklenmesi Ne Şekilde Gerçekleşir?

Cenazenin gerekli prosedürlere uygun olması durumunda hiç bekletilmeden müsait olan ilk uçağa yüklenilmektedir. Bu uçağın yolcu veya kargo uçağı olması önemli değildir. Cenazenin uçağa olan sevk işlemi, yer hizmetleri tarafından ambulans veya cenaze arabasıyla gerçekleşir. Cenazelerin ahşap veya metal bir tabut şeklinde kabul edildiği de unutulmamalıdır. Tabut üzerine “This Way Up” etiketi yapıştırılır. Eğer tabut ağırlığı 150 kilogramı aşıyorsa, “Attention Secure” etiketi yapıştırılır.

Gökhan Meriç Mayıs 10, 2023

Bilgi Deposu

Yükleme Planı (LIR) Nedir ve Nasıl Yapılır?

Uçağa yolcu dışında yakıt ve kargo gibi birtakım yüklemeler yapılır. Bu yüklemelerde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta uçağın ağırlık merkezine göre yapılmasıdır. Yapılacak en ufak hatalı yüklemede uçağın ağırlık merkezi kayabilir ve bir dengesizlik oluşur. Bu gibi hataların önüne geçebilmek için yükleme planları yapılır.

Yükleme Planı Neye Göre Düzenlenir?

Yükleme operasyonlarında uyulması gereken ilk durum uçağın yapısal yük limitleridir. Uçağın yük limitlerine, uçağın kendisine ait el kitaplarından ulaşılabilir. Bu yük limitleri her uçak modelinde değişiklik göstermektedir. Uçakların ağırlık ve denge el kitaplarında bulunan yük limitlerine uyularak, yüklerin dengeli bir şekilde planlanması gerçekleşir. Bu limitlerin aşılması durumunda, uzun vadede malzeme yorgunluğu ve gerilme gibi yapısal sorunların çıkmasıyla beraber kalıcı hasarların oluşmasına neden olabilir.

Yükleme ve Düzenleme Formu Nedir?

Yükleme ve Düzenleme Formu, hava araçlarının, yükleme ve denge ayarlarının gösterildiği evraktır. Bu evrağın düzenlenmesindeki ilk amaç ilgili pilota veya operatöre uçağın ağırlık merkezini açıklamak ve uçaktaki kargo, yolcu, yakıt, bagaj gibi yüklerin dağılımını bildirmektir. Yükleme (Load) ve Düzenleme (Trim) olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır.

Yükleme (Load): Uçağın yükleme işlemlerinin gösterildiği kısımdır ve karşı hava meydanına gönderilen yük dağılım mesajını (LDM) içerir. Uçağın denge hesabının yapılabilmesi için gerekli olan tüm sayısal veriler bu kısımda planlanır ve gösterilir.
Düzenleme (Trim): Bu kısım, uçağın havada dengesinin sağlandığı bölümdür. Burada yapılan sayısal işlemlerle uçağın denge merkezi (Center of Gravity) hesaplanır. Uçağın denge noktası, aerodinamik kord ekseni üzerinde güvenli sayıldığı noktalar arasında olmalıdır.

Uçağa Yükleme Sırası Ne Şekildedir?

Uçağa kargo ve bagaj yüklenmesinde de bir kural ve düzen vardır. Uçak yüklemesinde;

İlk kargo yüklenir ve en son boşaltılır.
En son bagaj yüklenir ve ilk boşaltılır.

Uçağa yüklenen bagajın planlı yapılması, bagajların üzerinde bulunan etiket vasıtasıyla gerçekleşir. Bu etiket sayesinde hem bagajlar karışmaz hem kilosu göz önünde bulundurularak dengeli bir şekilde yerleştirilmiş olur.

Gökhan Meriç Mayıs 5, 2023

Bilgi Deposu

Kara Kutu Turuncu Olmasına Rağmen Neden Adı Kara Kutudur?

Kara kutu, uçuş esnasında tüm verileri kaydeden bir kayıt cihazıdır. Örnek olarak rudder trim ayarı veya hücum açısı verilebilir. Uçak herhangi bir kaza veya kırım olayı yaşadığı zaman, uzmanlar tarafından ilgili veriler incelenir. Kara kutu denildiği zaman akla her ne kadar siyah bir kutu gelse de asıl rengi turuncudur. Turuncu olmasının sebebi ise doğada en az rastlanılan rengin turuncu olmasıdır. Böylece oluşabilecek herhangi bir kaza sonrasında kayıt cihazının doğada kolaylıkla bulunabilmesini sağlar.

Ne için bu şekilde adlandırıldığı bilenmemekle birlikte freyzolojide kara kutu diye bir tanım yoktur. Gerçek adı “FDR (Flight Data Recorder)” yani Türkçe anlamıyla “Uçuş Veri Kaydedicisi” olarak geçmektedir. Bu kayıt cihazları kazadan en az etkilenmesi için genellikle uçağın kuyruk kısmında bulunan kargo kompartımanının içerisine yerleştirilir.

Kaç Tip Kara Kutu Vardır?

Kara kutular çeşitlerine göre 3 başlığa ayrılır. Bunlar:

Tip 1: Sadece kokpit-yer, kokpit ile diğer hava araçları ve kokpit ekibinin de kendi arasındaki konuşmaları kaydeder.
Tip 2: Sadece uçuş verileri kaydeder.
Tip 3: Günümüzde en çok kullanılan kara kutu tipidir. Ses ve uçuş verilerini birlikte kaydeder. Kısaca FDR (Flight Data Recorder) olarak bilinir.

Kara Kutu Nasıl ve Ne Verisi Kaydeder?

Bu veri kaydedicileri kullanıldığı uçak tipine göre farklılık göstermektedir. Bazı kara kutular yolcu uçağında kullanılırken bazıları 2 kişilik bir akrobasi uçağında kullanılabilir. Uçağın boyutu arttıkça da kaydedeceği parametre sayısı da artmaktadır. Bir akrobasi uçağında kaydedilen veri 15-20 arasında değişiklik göstermektedir. Yolcu uçaklarında ise kaydettiği temelde 88 adet veri çeşidi bulunmaktadır. Bu veri çeşidi 250’ye kadar çıkmaktadır. Bu veriler herhangi bir kaza sonrasında özel bilgisayarlar vasıtasıyla incelenir ve kaza nedeni araştırılır.

Kara Kutunun Teknik Özellikleri Nelerdir?

Kara kutular paslanmaz çelik veya titanyumdan üretilirler. Bu dayanıklı dış yüzey, içerisindeki bilgileri çarpma, yüksek sıcaklık ve basınç gibi faktörlere karşı korumaktadır. Üretim standartlarına göre 1.100°C sıcaklıkta 30 dakika, 260°C sıcaklıkta ise 10 saate kadar dayanabilir. Her uçağın en az 25 saatlik uçuş bilgisini, kokpit ses kaydının ise son 2 saatini kaydeder. Kutunun kolay bulunabilmesi için içerisinde bir adet yer belirleyicisi bulunuyor. Bu belirleyici vasıtasıyla karada veya suda 1 mil mesafeden alınabilen “ping” sinyalleri gönderilmekte. Bu ping sinyalini gönderme süresi, ortalama ömrü 30 gün olan pil ile sınırlanmaktadır.

Gökhan Meriç Nisan 30, 2023

Bilgi Deposu

Uçaklarda Kargo Nasıl Taşınır?

Havacılıkta kargo taşımacılığı, diğer kargo taşıma yollarına göre pahalı olsa da çok daha hızlı ve güvenilir bir taşıma sağlamaktadır. Kargo veya nakliye uçağı kargo taşımak için tasarlanmış sabit kanatlı uçaklardır. Eğer bir uçak kargo uçağı sınıfına giriyorsa model adının yanına F gelir. Örnek olarak “Airbus A330-200F”. Buradaki F, “Freighter” anlamına gelmektedir. Freighter’ın Türkçedeki anlamı Kargo Uçağıdır.

Kargo Uçaklarının Yolcu Uçaklarından Farkı Nedir?

Yolcu uçaklarına göre daha uzun ve geniş gövdeye sahiplerdir. Kargo uçakları, yolcu yüklerine göre daha fazla yük taşıyacağı için üretmiş oldukları taşıma kuvveti de daha fazladır.
Kargo uçakları, yolcu yüklerine göre daha fazla yük taşıyacağı için üretmiş oldukları taşıma kuvveti de daha fazladır.
Kısa pistlere iniş yapabilmek için ve daha iyi frenleme yapabilmek için tekerlek sayısı genelde fazladır.
Kargonun arka tarafından yüklenebilmesi için kuyruk kısmında da bir adet kapı bulunur. Bu uçak tipine göre değişiklik göstermektedir. Kimi kargo uçakları yandan veya önden kargo yüklemesine imkân tanımaktadır.

Kargo Uçağıyla Canlı Hayvan Taşınabilir mi?

Öncelikle taşımak istediğiniz hayvanınız evcil hayvan statüsünde yer almalıdır. Kargo kompartımanında taşınabilecek evcil hayvan türü sınırlıdır. Bu hayvan türleri, kedi köpek ve küçük kuşlar taşınabilir evcil hayvan kategorisine girmektedir. Burada önemli olan nokta taşımak istediğiniz evcil hayvanınız için rezervasyonunuzun en az 6 saat öncesine kadar yapılması ve onaylanması gerekmektedir.

Yolcu Uçakları Kargo Uçaklarına Dönüştürülür mü?

Her uçağın ekonomik anlamda belli bir ömrü vardır. Uçak bu ömrünü tamamladığı zaman, uçağın açacağı masraflar göz önünde bulundurulduğunda kazandıracağı paranın da üstüne çıkmaktadır. Bu sebepten dolayı bu tür uçaklar ya kargo uçağına dönüştürülür ya da hurdaya ayrılır.

Kargo uçağına dönüştürülecek olan uçaklar belli değişimlere tabii tutulur. Bu değişimlere yolcu koltukları, galley, servis panelleri, eğlence sistemleri ve döşemelerin uçaktan atılmasını, pencerelerin ise kullanılmayacağı için kapatılmasını, kapıların ise genişletilmesini örnek gösterebiliriz.

Uçağın zemin kısmında birtakım değişiklikler yapılır. Uçağa ağır yüklerin yüklenmesine karşın zemine birtakım güçlendirici eklentiler sağlanır. Daha sonra uçağın zeminine kargoların rahat hareket edip sabitlenmesi için özel döşemeler yerleştirilir.

Bir diğer önemli kısım ise kapılardır. Normal bir yolcu uçağından büyük kargoları yüklemek pek mümkün olmayacaktır. Bu sebeple uçağın gövde kısmında büyük bir delik açılır ve ana kargo kapısı buraya yerleştirilir. Tüm bu değişikliklerin yapılmasından sonra yolcu uçağı kategorisinden çıktığı için artık kargo uçağı olduğuna dair uluslararası otoriteler tarafından birtakım sertifikasyonlara tabii tutulur.

Gökhan Meriç Nisan 25, 2023

Bilgi Deposu

Türbülans Çeşitleri Nelerdir?

Türbülans, uçakların aniden irtifa kaybetmesine sebep olan hava çalkantısıdır. Uçağın seyrüsefer esnasında havanın aşağı ve yukarı hareketlerinden dolayı kaynaklanır. Havanın dikey eksende yapmış olduğu harekete türbülans, yatay eksende yapmış olduğu hareketlerine ise rüzgâr denir. Türbülans bilinenin aksine herhangi bir hava boşluğu değildir. Türbülansın olduğu yerde düzensiz hava akımı miktarı fazladır.

Türbülans Çeşitleri Nelerdir?

Konvektif Türbülans: Termal türbülans olarak da adlandırılan konvektif türbülans, yüzeyden yükselen düzensiz sıcak hava dalgalarından dolayı gerçekleşir. Yüksek sıcaklıklara ulaşan hava, rüzgârın yönünde ve hızında değişikliklere sebep olur.
Mekanik Türbülans: Yatay eksende ilerleyen hava akımının yer yüzündeki binalara, dağlara ve engebeli arazilere sürtünmesiyle oluşur.
Kuyruk Türbülansı: Uçak kalkışında veya seyrüsefer esnasında kanat ucunda dairesel hava akımları oluşur. Oluşan bu düzensiz hava akımları uçağın arkasındaki diğer bir uçağı etkiler.
Temiz Hava Türbülansı: Bu türbülans çeşidi bulutsuz ve herhangi bir hava olayının olmadığı yerlerde meydana gelir. Belirli bir çevredeki rüzgârın yönünde ve hızında değişiklik meydana gelmesiyle oluşur.
Rüzgâr Kayması: Atmosferde belirli bir mesafe arasında rüzgârın yönünde, hızında veya her ikisinde oluşan, dikey veya yatay olarak meydana gelen ani hareketlerdir.

Türbülans Yolcular İçin Tehlikeli midir?

Türbülans seyrüsefer esnasında oldukça normal bir hava olayıdır. Ama yine de bu olay hafife alınmamalıdır. Yolcular ve kabin ekibi için tehlikeli olabilir. Yolculuk esnasında olabilecek tüm kazalara karşı alınabilecek ilk önlem emniyet kemerinin takılmasıdır. Türbülans esnasında oluşan yaralanmaların birçoğu emniyet kemeri takılmadığından gerçekleşir.

Türbülans Uçağa Zarar Verir mi?

Günümüz uçakları, türbülans da dahil olmak üzere birçok hava olayına dayanacak şekilde üretilmiştir. Bu sebeple türbülans gibi bir hava olayı uçağın dış kısmında herhangi bir yapısal zarar veya sistemlerde arıza meydana getirmez. Ama konu kabin içi olunca türbülans uçağa ve yolculara zarar verici nitelikte olabilir. Türbülans esnasında yolcuların en çok dikkatini çeken durum kanatlardır. Kanatlar türbülans esnasında her ne kadar sallansa da yüksek dayanıma sahiplerdir. Bu sebeple herhangi bir yapısal hasar almazlar.

Gökhan Meriç Nisan 15, 2023

Bilgi Deposu

Uçaktaki Radyasyonu Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?

Uçaktaki Radyasyonu Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?

Uçaklarla yaptığımız yolculuklarda düşük miktarda olsa radyasyona maruz kalırız. Bu süreçte maruz kaldığımız radyasyon çeşitleri kozmik radyasyon ve uzaydan gelen radyasyondur. Kozmik radyasyon, kendi güneşimiz ve yıldızlardan gelen radyasyon çeşididir. Bu radyasyonlar insan sağlığını etkilemesi söz konusu değildir. Uçağın irtifası arttıkça da maruz kaldığı radyasyon miktarı da artmaktadır.

Uçakta En Yoğun Nerede Radyasyon Bulunur?

Radyasyon, uçakta en yoğun kokpitte bulunur. Güneşin ön cama geliş açısı radyasyon miktarını belirlemekte çok önemlidir. Güneş ışınları ne kadar dik gelirse kokpitteki radyasyon miktarı o kadar artmaktadır. Kokpitteki bir diğer radyasyon kaynakları, pilotların altlarında bulunan aviyonik kompartıman ve önlerindeki ekranlar diyebiliriz. Bu faktörler pilotlar için uzun vadede risk oluşturmaktadır.

Hava Yolculuğundaki Radyasyonu Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Uçakla yapılan yolculuklarda alınan radyasyon miktarı düşüktür fakat bu miktarın bağlı olduğu birkaç faktör bulunmaktadır. Bunlar:

Uçuş Süresi: Uçuş süresi arttıkça maruz kalınan radyasyon da orantılı olarak artmaktadır.
İrtifa: Uçağın irtifası maruz kalınan radyasyonu önemli derecede etkiler. Bunun sebebi yüksek irtifalarda atmosferin kozmik radyasyondan korunamamasından dolayıdır.
Enlem: Uçak, ekvatorda ne kadar güneyde veya ne kadar kuzeyde seyahat ederse, maruz kalınan radyasyon miktarı da o ölçüde artacaktır. Bu dünyanın manyetik alanından kaynaklıdır.

Uçuş Esnasında Maruz Kalınan Radyasyonu Nasıl Azaltırız?

Gün içerisinde güneşten ve yıldızlardan belli bir ölçüde zaten radyasyon almaktayız. Bunun dozu aşılmadığı sürece herhangi bir zararı olmayacaktır. Uçaklardaki radyasyonu azaltmanın pek mümkün olmayacağını söyleyebiliriz. Uçuş esnasında maruz kalınan radyasyon, günlük maruz kalınan radyasyonun bir sonucudur. Ek bir bilgi olarak uçaklarda radyasyon miktarı önden arkaya doğru azalmaktadır. Bu radyasyon insan sağlığı için herhangi bir tehdit oluşturmaz.

Gökhan Meriç Nisan 10, 2023

Bilgi Deposu

Uçaklarda Hangi Yakıt Türleri Kullanılabilir?

Uçak yakıtı, hava araçlarını çalıştırmak ve motorların itki üretmesi için gerekli enerjinin temelini oluşturan petrol temelli bir yakıttır. Havacılıkta iki tür yakıt kullanılmaktadır. Bunlar AVGAS ve Kerosen’dir. Kerosen’in kendi içinde JET-A, JET-A1, JET-B, JP-4, JP-5, JP-7 ve JP-8 gibi çeşitleri vardır. Bu yakıt türleri kendi içlerinde ve kullanıldığı yerlerden dolayı farklılık göstermektedir.

Bütün Uçaklarda Kullanılan Yakıt Tipi Aynı mı?

Uçaklarda kullanılan motor tipi pistonlu motor veya gaz türbinli motor olarak ikiye ayrılmaktadır. Pistonlu motorlarda “AVGAS”, gaz türbinli motorlarda ise “Kerosen” adlı yakıt türleri kullanılmaktadır. Bu sebeple kullanılan yakıt türü uçaktan uçağa değişiklik göstermektedir.

Yolcu Uçaklarında Hangi Tür Yakıt Kullanılır?

Yolcu uçaklarında turbofan motorlar kullanılmaktadır. Bu motorlarda kullanılan yakıt, JET-A1 veya Kerosen olarak adlandırılır. Kerosen genelde sanayide kullanılan ham petrolün bir türevidir ve halk dilinde gazyağı olarak adlandırılan maddenin daha gelişmiş ve süzülmüş halidir.

Piston Motorlu Uçaklarda Hangi Tür Yakıt Kullanılır?

Piston motorlu uçaklarda, benzinin çeşitli işlemlerden geçirilmesiyle elde edilen ve Havacılık Benzini (Aviation Gasoline-AVGAS) olarak adlandırılan yakıt kullanılır. AVGAS farklı bir yapıya sahip olduğundan dolayı jet yakıtı ile karıştırılmamalıdır.

Askeri Havacılıkta Kullanılan Yakıt Türü Nedir?

Askeri uçaklarda kullanılan yakıt, yolcu uçaklarında kullanılan JET-A1 ile temelde aynıdır ve JP-8 olarak adlandırılır. JP-8 askeri kullanıma uygun hale getirilmesi için çeşitli katkı malzemeleri eklenmektedir.

Gökhan Meriç Nisan 5, 2023

Bilgi Deposu

Upgrade ve Downgrade Nedir?

Havayolları, bazı uçuşlarda uçaktaki koltuk sayısından fazla bilet satışı yapmaktadır. Bu durum “Overbooking” olarak isimlendirilmektedir. Fazla satış durumlarında alınacak önlemlerden bazıları “Upgrade” ve “Downgrade” işlemleridir. Upgrade, yolcunun biletini almış olduğu sınıftan bir üst sınıfa geçirilmesi, downgrade ise yolcunun biletini almış olduğu sınıftan bir alt sınıfa geçirilmesi durumudur.

Yolcu Downgrade Durumunu Kabul Etmemesi Durumunda Ne Olur?

Yolcunun alt sınıftan üst sınıfa geçmesi, koltuğunda müsait olması durumunda pek fazla sorun yaratmaz iken, üst sınıftan alt sınıfa geçirilme durumunda birtakım sorunlarla karşılaşılabilir. Yolcunun downgrade durumunu kabul etmemesi durumunda bir takım alternatif çözümler üretilir. Bunlar:

Rezervasyonu aynı sınıfta müsait olan bir başka uçağa alınabilir.
Bilet ücreti iade edilebilir.

Yolcu Downgrade Durumunu Kabul Etmesi Durumunda Ne Olur?

Eğer yolcu downgrade işlemini kabul ediyorsa, öncelikle bilet üzerinde downgrade edildiğine dair birtakım işlemler gerçekleşir ve yeni bilet düzenlenir. Ödemiş olduğu ücret ile yeni biletin ücreti arasındaki bilet fark fiyatı hesaplanarak yolcuya iadesi gerçekleştirilir. İki bilet arasındaki bilet fark ücreti havayolu firmalarında değişiklik gösterebilir.

Upgrade Yolcular Belirlenirken Sıralama Ne Şekilde Gerçekleşir?

Alt sınıftan tek bir koltuğa 2 biletin kesilmesi durumunda, üst sınıfta boş koltuk bulunuyorsa, yolculardan birisi upgrade işlemine tabii tutulur. Upgrade edilecek yolcu belirlenirken birtakım sıralaması, kuralları ve koşulları vardır. Kurallar ve koşullar havayolu şirketlerine göre değişiklik göstermektedir. Bu sıralama ise genelde şu şekilde gerçekleşir:

Özel kartlı yolcular.
VIP yolcular.
Uçak biletini en yüksek fiyattan almış olan yolcular.
Diğer ücretli yolcular.
Pass bilete sahip yolcular (Havayolu şirketlerinin görev dışı uçan personelleri).

Gökhan Meriç Mart 31, 2023

Bilgi Deposu

TCAS Nedir?

TCAS (Traffic Allert and Collision Avoidance System), ya da diğer bir adıyla ACAS (Airborne Collision Avoidance System) hava araçlarında transponder olarak adlandırılan bir radarı kullanarak pilotları, diğer uçaklar iler çarpışmayı önlemek için “Alçal” veya “Yüksel” gibi komutlar veren sistemdir. TCAS’in Türkçe anlamı Trafik Uyarı ve Çarpışma Önleyici Sistem’dir.

TCAS’in Çalışma Prensibi Nasıldır?

Bu sistem uçakta bulunan antenler vasıtasıyla çevredeki uçakları tarama ilkesiyle çalışır. Eğer yaklaşan bir uçak varsa kokpit ekibine sesli ikaz verir. Bununla birlikte iki uçağın birbirine olan mesafesini, yönünü ve yaklaşmakta olan uçağın size ne kadar sürede varacağını bildirir. Olası bir çarpışmanın da önüne geçilmesi için uçağın ne zaman manevra yapması gerektiğini de hesaplar.

TCAS bulunduran tüm uçaklar, belirli bir alan içerisinde birbirlerini 1030 Mhz frekans bandında yayın yaparak görebilirler. 1030 Mhz frekans bandından yapılan yayına 1090 Mhz bandından karşılık gelir. Bu süreç saniyede birkaç defa tekrarlanır. TCAS sistemi transponder bulunduran tüm uçakları görebilir.

TCAS İkazları Nelerdir?

TCAS sistemi kokpit ekibini 2 şekilde uyarır. Bunlar:

TA (Traffic Advisory) – Trafik Tavsiyesi: Kokpit ekibine yakınlarda olası bir çarpışmaya neden olabilecek bir hava aracı olduğunu bildirir. Yatay 48 saniye, dikey 48 saniye kala hem görsel olarak hem de sesli olarak uyarı verir. Görsel uyarı TCAS ekranında “Sarı Daire“ şeklindeyken, sesli uyarı ise “Traffic, Traffic” şeklindedir.
RA (Resolution Advisory) – Çözüm Tavsiyesi: TCAS’in verdiği ikinci uyarı RA’dır. Havada çarpışmak üzere olan iki uçağın yönünü, hızını ve irtifasını kullanarak bir çözüm hesaplar. Bu hesaplama sonucunda bir uçağa alçalmasını, diğer bir uçağa da yükselesini söyler. Muhtemel çarpışma noktasına yatay 35, dikey 35 saniye kala hem görsel hem de sesli olarak uyarı verir. Görsel uyarı TCAS ekranında “Kırmızı Kare” şeklindeyken, sesli uyarı ise o duruma göre değişiklik gösterir. İlgili çarpışma riski ortadan kalktığında TCAS, “Clear of Conflict (Çarpışmadan Uzak)” uyarısı verir.

TCAS Ekranındaki Trafik Çeşitleri Nelerdir?

TCAS sisteminde 4 adet trafik çeşidi vardır. Bunlar:

Diğer Trafik: İçi boş beyaz renkte karo şeklinde gösterilir.
Yakın Trafik: İçi dolu beyaz renkte karo şeklinde gösterilir.
İhlal Eden Trafik: İçi dolu sarı daire şeklinde gösterilir.
Tehlikeli Trafik: İçi dolu kırmızı kare şeklinde gösterilir.

Gökhan Meriç Mart 26, 2023

Bilgi Deposu

Tail Strike Nedir?

Tail strike, Türkçe adıyla “Kuyruk Çarpması” anlamına gelmektedir. Uçağın kuyruk kısmının kalkış veya iniş esnasında, pilot tarafından iyi ayarlanamadığı durumlarda piste çarpmasıyla gerçekleşir. Kuyruğunu çarptığını hisseden pilot, kalkmış olduğu hava meydanına dönmesi zorunludur. Bu vakalar genellikle pilot hatası sebebiyle yaşansa da şiddetli rüzgâr ve çevresel faktörler de kaza riskini arttırmaktadır.

Tail Strike Oluşturabilecek Sebepler Nelerdir?

Yanlış hesaplanmış hız
İnişte veya kalışta yanlış hücum açısı
Şiddetli yan rüzgârlar
Hava koşulları sebebiyle sabit olmayan yaklaşma
Pilotlarda oluşan dikkat dağınıklığı

Tail Strike Oluşmasına Karşı Alınacak Önlemler Nelerdir?

Kuyruk Tekerleği: Uçağın kuyruk kısmında bir adet tekerlek bulunur. Kuyruk çarpması durumunda darbeyi sönümleyerek hasarı en aza indirir. Bu özellik uçak tipine göre değişiklik göstermektedir.
Tail Skid: Türkçe adıyla “Kuyruk Kızağı” olarak da isimlendirilir. Uçağın kalkış veya iniş esnasında otomatik olarak açılan bir yapıdır. Bu parça uçağın herhangi bir kuyruk çarpması durumunda darbenin belli bir kısmını sönümler. Kuyruk kızaklarının üzerinde yeşil veya kırmızı şeritler bulunmaktadır. Bu şeritler uçuş öncesinde kontrol edilip herhangi bir çarpmanın olup olmadığına yetkili kişilerce karar verilir. Kuyruk kızağının bulunması uçak modeline göre değişiklik göstermektedir.

Tail Strike ve Windshear Arasındaki İlişki

Windshear, Türkçede “Rüzgâr Kesilmesi” anlamına gelmektedir. Atmosferde belirli bir mesafe içerisinde, rüzgârın yön ve süratinin ani olarak dikey veya yatay eksende değişmesine windshear denir. Bu olay genellikle alçak irtifalarda ve sıcak hava ile soğuk hava katmanlarının aniden yer değiştirmesiyle gerçekleşir. İniş ve kalkış esnasında ani irtifa değişikliklerine sebep olur. Uçağın iniş esnasında yukarıdan alacağı dikey eksenli şiddetli bir rüzgâr sert iniş yapmasına ve kuyruk çarpmasına sebebiyet verebilir. Windshear’ın önceden öngörülebilmesi pek mümkün değildir. Yine de etkilerin azaltılması ve kazaların önüne geçilmesi için hava meydanlarının etrafına çeşitli sistemler kurulup işletilir.

Gökhan Meriç Mart 20, 2023

Bilgi Deposu

Uçakta Yakıt İkmali Nasıl Yapılır?

Uçaklarda yakıt ikmali havada ve yerde olmak üzere iki şekilde yapılır. Uçakta bulunan yakıt renksiz, berrak ve neredeyse kokusuzdur. Halk arasında gazyağı olarak bilinen kerosene, çeşitli katkı maddeleri eklenerek elde edilir. Yakıt ikmalinde ve depolamasında dikkat edilmesi gereken hususlardan bazıları yakıtın donma sıcaklığı ve içinde bulunan su oranıdır.

Havada Yakıt İkmali Nasıl Yapılır?

Havada yakıt ikmali yolcu uçakları için kullanılan bir metot değildir. Bu işlem genellikle iki askeri uçak arasında yapılır. Uçuş esnasında uçak yakıtını taşıyan bir askeri uçaktan diğer bir uçağa aktarılması işlemidir. Bu işlemde iki türlü metot kullanılır. Bunlar “Boom” ve “Hose-and-Drogue” sistemidir.

Boom Sistemi: Tanker uçaklarının arkasında bulunan, kontrolü uçaktaki yetkili kişi tarafından gerçekleşen teleskobik bir kolla gerçekleşir. Bu teleskobik kol, yakıt alan uçağın üstünde bulunan ilgili yere kilitlenmesiyle yakıt ikmal işlemi gerçekleşir.
Hose-and-Drogue Sistemi: Bu sistem sepet sistemi olarak bilinir. Uçağın arka kısmından salınan bir hortum vasıtasıyla yakıt ikmal işlemi gerçekleşir. Yakıt alacak uçakta bir adet yakıt ikmal probu bulunur. İkmal sırasında bu prop diğer uçaktan salınan sepete kilitlenir ve ikmali gerçekleştirir. Bu işlemde herhangi bir operatöre ihtiyaç yoktur.

Yolcu ve Kargo Uçaklarında Neden Havadan Yakıt İkmali Yapılmaz?

Havada yakıt alma tehlikeli bir işlemdir ve çok katı kurallar içerir. Ayrıca bu uçaklarda menzile göre yakıt miktarı hesaplanıp ona göre ikmal yapılır. Bu sebepten dolayı yolcu ve kargo uçaklarında havadan yakıt ikmali gerçekleşmez.

Uçağa Park Pozisyonundayken Yakıt Alma İşlemi Nasıl Gerçekleşir?

Uçağa yakıt ikmali, uçağa ait el kitaplarının (AMM) ilgili bölümleri referans alınarak gerçekleştirilir. Uçakta yolcu varken ve sorumlu pilotun bilgisi olmadığında yakıt ikmali gerçekleşmez. Yakıt alma işleminde uçağın yanında itfaiye aracı hazırda bulundurulur ve açık yolcu kapılarına da yolcu merdiveni veya körük yanaştırılmış olmalıdır. İlgili koşulların sağlanması durumunda yakıt tankından alınan boru, kanadın altında bulunan proba kenetlenip yakıt alma işlemi gerçekleştirilir.

Uçakta Kaç Adet Yakıt Tankı Bulunur?

Uçakta Merkezi (Center Tank), Ana (Main Tank) ve Genişleme (Surge Tank) yakıt deposu olmak üzere temelde üçe ayrılır. Merkezi yakıt deposu iki kanat arasında, ana yakıt deposu kanatların içinde ve genişleme yakıt deposu ise kanatların içinde bulunan yakıt tanklarının uçlarında bulunur.

Gökhan Meriç Mart 16, 2023

Bilgi Deposu

Uçak Su ve Atık Sistemi Nasıl Çalışır?

Uçaklarda, uçuş ekibi ve yolcular için kullanılacak suyu tuvalet ve servis kabinlerine ulaştırmak için bir su sistemi bulunur. Su tanklarındaki su, pnömatik sistemden sağlanan basınçlı hava ile sürekli olarak basınçlandırılır. Bu basınçlandırma sayesinde uçak seyrüsefer veya park pozisyonundayken kesintisiz olarak su ihtiyacı karşılanmış olur.

Su Sistemi Kaç Parçadan Oluşmaktadır?

Su sistemi temelde 7 adet parçadan oluşmaktadır. Bunlar:

Su tankı
Basınçlandırma elemanları
Dağıtım sistemi
Miktar göstergeleri
Su boşaltım elemanları
Lavabolar
Su servis panelleri

Atık Su Sistemi Nedir?

Uçaklarda bulunan atık su sisteminin amacı, lavabolarda ve servis kabinlerinde kullanılan suların, tuvaletlerdeki ve mutfaktaki atıkların depolanmasını ve atılmasını sağlar. Uçaklarda bu amaç doğrultusunda Lavabo Atık Su Sistemi ve Tuvalet Sistemi olarak iki tip sistem kullanılır.

Atık su tankları, yolculuk tamamlandıktan sonra, diğer bir yolculuğa hazırlık yapılırken görevlendirilmiş kişiler tarafından bir vakum sistemi kullanılarak tahliye edilir. Atık su tahliyesi gövdenin altında bulunan vanaya tahliye aparatının bağlanmasıyla gerçekleşir.

Temiz Su Dağıtımı Nasıl Gerçekleşir?

Uçaklarda temiz su deposu uçağın büyüklüğü ve tipine göre değişiklik göstermesiyle beraber genellikle kargo kompartımanında bulunur. Temiz su, bir basınçlandırma sistemi vasıtasıyla uçağın tavanında bulunan boru ve valflerle çeşitli musluklara dağılımı gerçekleşiyor.

Gökhan Meriç Mart 10, 2023

Bilgi Deposu

Yazar: Gökhan Meriç