Yakıt, uçağa etki eden dört kuvvetten biri olan itki kuvvetinin jet motorlarında üretilebilmesi için gerekmektedir. Uçak motorlarında hava alığından hava çekilir, kompresörde sıkıştırılır, yanma odasında uçak yakıtı ve hava karışımı yakılır, hızı veya ivmesi artan hava uçak nozullarından atılır. Atılan hava ileri yönlü bir kuvvet oluşturur. Bu kuvvetin adına itki denir.
Uçakların uçması için kanatlarda oluşan taşıma kuvveti tek başına yeterli değildir. Taşıma kuvveti, aerofoil kesitten geçen havanın hızının karesi ile doğru orantılıdır. Gereken hızı ise uçak motorlarında üretilen itki kuvveti sağlar. Kısacası itki kuvveti uçaklar için hayati öneme sahiptir.
Bu öneme rağmen meydanlarda uçakların yakıt tankları tamamen doldurulmaz. Fazla doldurulan yakıt tankları uçağı ağırlaştırarak daha fazla taşıma kuvveti gerektireceğinden dolayı bu taşıma kuvvetini karşılamak için daha fazla hız, dolayısıyla daha fazla itki gerekir. Bundan kaynaklanan israfı önlemek için meydana ulaşmak için gereken uçak yakıtı planlanır.
Uçak Yakıtı Planlama
Uçaklar sadece gidilecek meydana yeterli yakıt almazlar, aksine farklı senaryoları da hesaba katarak ek yakıt miktarı alırlar. Bu nedenle, uçaklar genellikle üç tür yakıt taşırlar:
Gerekli Yakıt: Uçağın kalkış noktasından varış noktasına kadar olan mesafeyi kapsayan yakıt miktarıdır. Bu, uçak için planlanan rotayı, hava koşullarını, uçağın ağırlığını ve diğer faktörleri göz önünde bulundurarak belirlenir.
Taksi Yakıtı: Uçak motorlarının çalıştırılması, park alanından ayrılması, taksi ve kalkış işlemleri için uçaklara gerekli yakıt doldurulur. Bu yakıta taksi yakıtı denir.
Yedek Yakıt: Uçak, planlanan uçuş süresinin belirli bir yüzdesi kadar yedek yakıt da taşır. Bu, uçak havaalanına iniş yapana kadar beklenmeyen durumlar için yeterli yakıtı içerir. Yedek yakıt, uçuş planlaması sırasında hesaplanan gerekli yakıt ve ek yakıt miktarlarına ek olarak alınır.
Yedek yakıt ICAO tarafından beş ayrı başlık altında sınıflandırılır. Bu başlıklar ise;
- Beklenmedik durum yakıtı,
- Yedek meydan yakıtı,
- Son rezerv yakıtı,
- Ek yakıt
- İhtiyari yakıt
Ayrıca, uçaklar uçuş sırasında yakıt tüketiminde olası değişikliklere karşı hazırlıklı olmak için yeterli yedek yakıt taşırlar. Hava koşulları, rüzgâr ve diğer faktörler, uçağın hava direncini etkileyebilir ve bu da yakıt tüketimini artırabilir. Bu nedenle, uçaklar, belirli bir yedek yakıt miktarı taşıyarak uçuş sırasında yakıt tüketiminde olası değişikliklere karşı hazırlıklı olurlar.
