resmin alt tagı

Uçaklar Atmosferin Hangi Tabakasında Uçarlar?

Uçaklar genellikle çok yüksek irtifalarda uçarlar çünkü uçaklar gökyüzüne yükseldikçe hava daha ince olur ve daha az sürüklenme yaşanır. Bundan dolayı yüksek irtifalarda olan uçaklar daha hızlı uçabilirler ve daha az yakıt kullanabilirler. Hava yolu endüstrisinde “tercih edilen bölge” genellikle 35.000 feet yükseklikle başlar ve 42.000 feet yükseklikle biter.

Çok yüksek irtifalarda uçan bir uçak, motorlara uygun yanma için kullanılan oksijen miktarının çok düşük olması sebebiyle çok yüksek irtifada uçmazlar. Yolcu uçaklarının düşük irtifalarda seyahat etmesi, daha yüksek hava direnci ile karşılaşılacağı anlamına gelir. Diğer bir yandan bir zamanlar çok popüler olan Concorde 50.000 ile 60.000 feet yükseklikte ve ticari yani yolcu uçaklarının uçmadığı bir bölgede uçuyordu.

Yüksek irtifalarda seyahat eden uçakların tipik olarak atmosferin alt bölgelerinde bulunan kötü hava şartlarından da uzaklaştığı anlamına geliyor. Dünyadaki hava olaylarının büyük çoğunluğu, atmosferin en alt tabakası olan troposferde meydana gelir. Yaklaşık 36.000 feet kadar bu aralık sürer. Helikopterler ve hafif uçaklar tipik olarak troposferde uçarlar. Hafif uçaklarda ise kabin basınç ayarı yoktur. Bu nedenle, yaklaşık 10.000 feet yükseklik aralığında kalırlar. Ticari uçaklar doğal olarak daha az türbülans ve daha az hava trafiğine sahip olan stratosferde seyahat etmeyi tercih eder.

Güvenli Uçuş İrtifa Kanunları

Dünya çapında, uçakların seyahat edebileceği düşük güvenli irtifaları sayısız yönetmelik tarafından yönetilir. Yasalar esas olarak yolcu uçaklarının aksine hafif uçaklar için geçerlidir. Genellikle, herhangi bir hava aracının, kişi veya yapı üzerinde 500 feet ya da bir alanda 1.000 feet altında uçması kanunlara göre yasa dışı sayılır.

Uçakların Yüksek İrtifada Uçmasının Avantajları

  • Uçaklar yüksek irtifada daha hızlı uçarlar.
  • Uçaklar yüksek irtifada daha az yakıt tüketirler.
  • Kötü hava şartlarından uzakta kalmış olurlar.
  • Daha az türbülans yaşarlar.
  • Daha az trafiğin olduğu bölgede uçmuş olurlar.

İrtifa, Yükseklik, Rakım, Uçuş Seviyesi’nin Farkları Nelerdir?

Uçakların seyri esnasında yüksekliği belirlemek amacıyla üç farklı irtifa tanımı bulunmaktadır. Bunlar yükseklik, rakım ve uçuş seviyesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

İrtifa Nedir?

İrtifa, coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı anlamda bulunmaktadır. İrtifa, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile ufuk hattı arasındaki açısal yüksekliği ifade etmek için kullanılır.

Yükseklik Nedir?

Uçak ile üzerinden geçmekte olduğu yer arasındaki mesafeyi tanımlamaktadır. Uçak aynı seviyede uçuşa devam etse dahi, üzerinden geçmiş olduğu binaların veya bölgenin topoğrafyasına göre değişmektedir.

Yerden yükseklik, herhangi bir hava taşıtının dikey olarak altında kalan yeryüzüne göre hesaplanan irtifasıdır. Havacılıkta yerden yükseklik tanımlanırken AGL yani Above ground level’ın kısaltması kullanılmaktadır. Örneğin 7000 ft. rakıma sahip bir saha üzerinde, AGL 1000 ft.’te uçan bir taşıtın deniz seviyesinden yüksekliği 8000 ft’tir. Yerden yükseklik aneroid bir altimetre veya radar altimetresi kullanılarak tespit edilebilir.

Rakım Nedir?

Uçağın bulunduğu noktanın, deniz seviyesine olan düşey mesafesini tanımlamaktadır. Havacılıkta kullanılan irtifa bilgisi rakımdır.

Uçuş Seviyesi Nedir?

Havacılıkta kullanılan bir diğer irtifa tanımıdır. Hava aracının standart atmosfer basıncına göre irtifasına denir. Standart olamayan şartlarda standart basınç hattı deniz seviyesinde olmayacağı için uçuş seviyesi, hiçbir zaman rakıma veya yüksekliğe eşit değildir.

Uçuş seviyesini ölçmek için sabit bir referans noktası kullanılmaktadır ve bu nokta genelde 1.013 hektopaskal basınca denk gelmektedir. Bu basınç seviyesi deniz seviyesine yakın yüksekliklerde oluşmaktadır. Yerine göre farklılık gösterebilir.

Uçuş seviyeleri 100 feetlik aralıklarla belirlenmektedir. Altimetrede feet cinsinden okunan değerin 100’e bölünmesi ile bulunmaktadır. FLx formatında gösterilir. Örneğin standart basınca göre 27.500 feette uçan bir aracın uçuş seviyesi FL275’tir.

Aynı Hava Trafik Yolunda Farklı Seviyelerde Uçuş Yapılır Mı?

Uçaklar arası mesafelerin minimum değerleri, uluslararası havacılık kuruluşları tarafından kararlaştırılıyor. İki uçak dikeyde en az 1000 feet yani 305 metre, yatayda ise 3 mil yani yaklaşık 4,8 km mesafede yol almak durumunda. İnişte iki uçak arası uzaklık, kulenin kontrol yetkisine girildiğinde 5,5 km, son yaklaşma durumunda ise 4,6 km olabiliyor.

Uçaklar, Hava trafik kontrol kuleleri tarafından yakından izlenmeleriyle birlikte birbirlerine çok yaklaşmalarını müdahale eden mükemmel uyarı sistemleri ile donatılmış durumda. Uçaklar arasında minimum yaklaşma aralığı aşıldığı duruma “loss of seperation” deniyor. Bu oldukça nadir rastlanan bir durum. Makalemizin de başlığı olan soruya cevap verelim. Aynı hava trafik yolunda farklı seviyelerde uçuş yapılabilir. Ancak yukarıda da belirttiğim gibi belli kurallar dahilinde ama bu kurallar dışına çıkıp uçaklar birbirlerine yaklaşırsa ne olur?

Uçaklar Birbirlerine Yakınlaşırlarsa Ne Olur?

Tüm ticari uçaklarda Havada Çarpışma Önleme Sistemi TCAS (Traffic Collision Avoidance System) zorunludur. TCAS, diğer uçakların yolladığı sinyalleri alan ve kendisi de sinyal gönderen bir sistemdir. Sinyal gönderme sistemi neticesinde diğer uçakların irtifa, menzil ve durum bilgisi alınıyor. Bu bilgiler kokpitte görsel ve sesli uyarılar oluşturuyor.

İki uçaktaki TCAS bilgisayarının paylaştığı bilgiler, uçakların uyumlu ve stabil bir şekilde manevra yapmasını ve olası çarpışmaların engel olmasını sağlıyor. Bu sistem, 1993’te Amerika, 1998’de Hindistan, 2000’de Avrupa, Avustralya ve Hong Kong ve 2014’te Arjantin’de zorunlu hale getirildi. TCAS Sisteminin Uygulanması Yasak Olduğu Durumlar Nelerdir?

  • Yoğun trafiğin olduğu bölgelerde yasaklanmıştır. (Diğer uçaklar çok yakında değil fakat tehdit bölgesinde ise ikaz verilir ancak herhangi bir kaçınma manevrası verilmez.)
  • 1000 feet yüksekliğin altında alçalış manevrası yasaklanmıştır.
  • 500 feet yüksekliğin altında hem tırmanış hem de alçalış manevraları yasaklanmıştır.
resmin alt tagı

Herkes İçin Havacılık Derneği, 2015 yılında öğrenciler tarafından kurulan ve yönetilen bir dernek olarak İLK ve TEK olma özelliğiyle havacılık tarihine imzasını bırakmıştır.

Bugün itibariyle ise 3150+ üyesi ve 7 temsilciliği ile Havacılığın En Büyük Sivil Toplum Kuruluşu haline gelmiştir.

Mail Formu

     

    İletişim

    Yenişehir Mahallesi Osmanlı Bulvarı No:2 Ayport Sitesi A Blok Ofis No:2
    Pendik/ İstanbul

    info@herkesicinhavacilik.com