resmin alt tagı

Faydalı Yük Fırlatma Sistemleri Nedir?

Faydalı yük, uzayda belirli yörüngede dolaşan veya belirli bir irtifadan başlayarak düşüş gösteren ve bu düşüş sırasında bir bilimsel görevi yerine getirmek için tasarlanmış olan sistemlere denir. Uzaydaki yerçekiminin etkilerini görmek için yapılmış ve 120 km irtifadan düşmek üzere serbest bırakılan kapalı bir deney düzeneği de faydalı yük sistemleridir. Roketler ise bu faydalı yükü belli bir irtifaya güvenli bir şekilde bırakmak için tasarlanan, çeşitli yakıt türleri kullanabilen taşıma araçlarıdır. Roketin Fırlatılması

Tipik bir uçuş boyunca roket üzerindeki kuvvetlerin hem büyüklüğü hem de yönü oldukça fazla değişir. Kalkış anında rokete etki eden temel kuvvetler ağırlık ve itkidir. Dikey bir fırlatma için, itki ağırlığın tam karşısında bulunur. Kalkış sırasında roketin ivmelenmesi, Newton’un ikinci hareket yasası kullanılarak basit cebir bilgileri ile hesaplanabilmektedir.

Normal uçuş koşullarında, roketin uçuş yolu boyunca kararlı kalabilmesi için roketin aerodinamiği kullanılmaktadır. Aerodinamik kuvvetler hızın karesine bağlı olduğu için ve hız, kalkışta nispeten küçük olduğu için aerodinamik kuvvetlerin büyüklüğü de düşüktür. Kalkışta hiç veya az aerodinamik kuvvet olduğunda, roket sürekli halde olmaz. Düşük hızda kararlılık sağlamak ve roketin yanal sapmalar yaşamaması için, roketler fırlatma rayı boyunca fırlatılır. Ray, roketin kenarı boyunca küçük bir tüp olan fırlatma pabucuna yerleştirilir veya roket üzerindeki buton rayda ilerleyerek kalkış sırasında roket ray boylamında hareket eder. Fırlatma Sistemleri

Bir fırlatma sistemi; fırlatma aracı, fırlatma rampası ve diğer çeşitli altyapı bileşenlerinden oluşmaktadır. Genel olarak faydalı yükü taşıma amacı ile yapılan roketlerin fırlatılmasında kullanılan bu sistemler birçok farklı türde bulunabilmektedir.

Harcanabilir Fırlatma Araçları: Tek kullanımlık olarak tasarlanmıştır. Genellikle faydalı yükünden ayrıldıktan sonra atmosfere girerek bu sırada parçalanarak yok olurlar.

Tekrar Kullanılabilen Fırlatma Araçları: Atmosfere sağlam olarak iniş gerçekleştirirse kurtarıldıktan sonra tekrar fırlatılabilir. Yeniden kullanılabilmesi sayesinde uzaya veya atmosfere birden fazla yük taşıması yapılabilir. Tekrar kullanılabilen fırlatma araçlarına uzay mekiği örneğini verilebilirken son zamanlarda SpaceX çalışmalarında yere iniş gerçekleştirilen yeniden kullanılabilir roketler de tasarlanmaktadır.

Roket Burun Fırlatma Sistemi Nedir?

Etki tepki prensibine göre hareket eden roketlerin işlevi atmosfer içerisindedir. Bir uyduyu atmosfer dışına çıkarmak için tasarlanan roketlerde burun fırlatma sistemi, burun konisi biçiminde tasarlanmıştır.

Burun Konisi Nedir?

Burun Konisi, havaya gereksinim duymadan hareket yönüne ters bir yönde sıcak gaz püskürterek hareket eden roketlerde ve bazı uçaklarda bulunmaktadır. Aerodinamik direnci azaltan ve atmosferi yarmak için tasarlanan burun konisi, modern roketlerde ve bazı savaş uçaklarında sağlam metalden veya balsa ağaçlarından yapılmaktadır.

Burun konisinin gövde ile birleştirileceği yerde inceltilme çalışması yapılmaktadır. Bu çalışma sonrasında koninin, gövde kısmına çok sağlam vidalı halkalarla bağlantısı sağlanır. Uçaklarda ve mekiklerde burun konisi çok önemli bir konuma sahiptir. Burun konisi uçak ve mekiklerde yer almaz ise aerodinamik direnç artar. Aynı zamanda atmosferin etkisiyle hava aracı yavaşlamaya başlar.

Burun Konileri Kaç Çeşittir?

  • Konik Burun Konisi: Üretim kolaylığı ve sürükleme özelliklerinden dolayı yaygın olarak kullanılan burun konisi çeşididir.
  • Ojiv Burun Konisi: Bakıldığı zaman silah mermisini anımsatan ojiv burun konisi, ucunun sivri ve yanal yüzeylerinin kavisli olması nedeniyle diğer burun konisi çeşitlerinden ayrı olarak göze çarpmaktadır.
  • Eliptik Burun Konisi: Dünyanın güneş etrafında dolanırken çizdiği yörünge biçiminde tanımlanan eliptik burun konisi, geometrik bir şekil olan elips biçimindedir.
  • Parabolik Burun Konisi: Ojiv burun konisine benzeyen parabolik burun konisinin ucu sivri olmayıp daha küt şekillidir. Aynı zamanda yanal yüzeyleri ojiv burun konisine göre daha az kavislidir.

Roketlerin uçuşları esnasında maruz kaldıkları sürtünme kuvvetinden dolayı, uçuş hızlarına bağlı olarak burun şekilleri farklılık göstermektedir.

Sesten yavaş (subsonik) roketlerde burun konileri eliptik ve parabolik burun konileri kullanılırken, sesten hızlı (süpersonik) roketlerde ojiv ve konik burun konileri kullanılmaktadır.

Roket Motorları İle Jet Motorları Arasındaki Fark Nelerdir?

Roket motorları ile jet motorları arasında büyük farklar bulunmaktadır.

Jet motorları yanıcı maddeyi yanlarında taşırken, yakıcı madde olan oksijeni gazını atmosferden temin etmektedirler. Roketler ise hem yanıcı hem de yakıcı maddeyi beraberinde taşıyarak, oksijen gazını atmosferden temin etmezler.

Denilebilir ki uzay içerisinde oksijen gazı yer almadığı için jet motorlarının roketlere kıyasla uzayda çalışması mümkün değildir.

resmin alt tagı

Herkes İçin Havacılık Derneği, 2015 yılında öğrenciler tarafından kurulan ve yönetilen bir dernek olarak İLK ve TEK olma özelliğiyle havacılık tarihine imzasını bırakmıştır.

Bugün itibariyle ise 3150+ üyesi ve 7 temsilciliği ile Havacılığın En Büyük Sivil Toplum Kuruluşu haline gelmiştir.

Mail Formu

     

    İletişim

    Yenişehir Mahallesi Osmanlı Bulvarı No:2 Ayport Sitesi A Blok Ofis No:2
    Pendik/ İstanbul

    info@herkesicinhavacilik.com