Atmosferdeki hava içerisinde %78 azot, %21 oksijen ve %1 diğer gazlar vardır. Gazların yüzde oranları aslında her yerde aynıdır. İrtifa arttıkça basınç ve yoğunluk ters orantılı olarak azalacaktır. Yüksek irtifalarda bulunan oksijen oranı %21 olmasına rağmen yoğunluğu az olduğundan dolayı çektiğimiz havanın içerisindeki oksijen de az olacaktır. Bu yüzden uçakların uçtuğu irtifalardaki hava yoğunluğu, miktarı ve basıncı yeryüzündekinden farklıdır. Yani oksijen seviyesi yeterli değildir. Uçaklarda bulunan oksijen sistemiyle de bu sorun giderilir.

Uçaklarda üç farklı çeşit oksijen sistemi vardır;

• Uçuş ekibi oksijen sistemi
• Yolcu oksijen sistemi
• Taşınabilir oksijen sistemi

Oksijenin Elde Edilmesi

Hava – 196 ̊C’nin altında soğutulursa sıvılaşır. Daha sonra bu sıvılaşan hava buharlaşmaya bırakılırsa -196 ̊C’de azot uzaklaşır geriye sadece oksijen kalır. Bu oksijenin içindeki diğer gazlarda kademeli olarak yapılan buharlaştırmalarda havanın içinden uzaklaştırılır. Oksijen gazı -183 ̊C’ye gelince tamamen sıvı haline gelir. Elde edilen bu oksijen gazı tanklara doldurulup depolanır.

Uçuş Ekibi Oksijen Sistemi

Uçak kabini 14.000 feet’e geldiğinde devreye giren bu sistem, uçuş ekibinin, tüp içinde depolanan basınçlı oksijen ile ani basınç düşümü, zehirli gaz ve duman gibi durumlarda ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

Yolcu Oksijen Sistemi

Yolcu oksijen sistemi yolculara ve kabin ekibine kabin basıncının düşmesi sonucunda oksijen sağlar. Sistem 3 şekilde devreye girebilir. Bunlar;

• Kabin yüksekliği 14.000 feet’e ulaştığında otomatik olarak açılır.
• Koruyucu mandal anahtarı ile manuel açılır
• Uçuş kabini içerisindeki pilot tarafından açılır.

Bazı uçaklarda bu sistem oksijen jeneratörü yerine sayıları değişebilen oksijen tüpleriyle sağlanmaktadır. Oksijen dağıtım borularıyla uçuş, yolcu ve tuvalet kabinine ulaştırılır. Ancak bu sistem hem çok yer kaplar hem de ağırlığı arttırır. Gene de kullanıcı firmanın tercihlerine göre iki sistemden birisi uçakta kullanılır.

Taşınabilir Oksijen Sistemi

Bu sistem ilk yardım ve besleme amacıyla kullanılmaktadır.  Ayrıca herhangi bir yangın anında kabin görevlilerini zararlı gazlardan korumak için de kullanılır. Taşınabilir oksijen sistemi kabin görevlilerinin kolayca ulaşabileceği yerlere konulmalıdır.

Peki, Sistem Arızalanırsa Ne Olur?

Baş üstü kapaklarından düşen oksijen, insan sağlığı için gerekli basınç ve oksijen sağlanacak irtifaya inene kadar solunum maskeleriyle buradan solunum yapılır.