Havacılık sektöründeki gelişmelerle birlikte paralel olarak uçak ve uçak parçaları da gelişimini sürdürmektedir. Tek başına bir uçak gövdesi kadar kalın olan dünyanın en büyük ticari jet motoru GE9X’dir. General Electric firmasının imzalı bu motoru ABD Federal Havacılık dairesinden onayını almıştır. Bu devasa motorun yarıçapı Boeing 737’nin gövdesine yakın bir büyüklüğe sahiptir.

Bugüne kadar bir yolcu uçağı için geliştirilen en büyük motor unvanına sahip olan GE9X Boeing 777X uçağı için geliştirilmiştir. Bu motor, yine aynı firmanın ürettiği GE90 motorunun gelişmiş halidir. Guinness Rekorlar Kitabına Giren GE9X’in Özellikleri

General Electric firmasının GE9X motoru şimdiye kadar ürettiği yakıt tasarrufu bakımından en ekonomik motorudur. Standartların çok altında gürültü üretecek ve NOx emisyonları olacağı için aynı zamanda çevre dostu bir turbo fan motor olacaktır. Devasa büyüklükteki bu motorun diğerlerine nazaran daha sessiz olmasının en büyük sebebi de çok büyük fanlara sahip olmasıdır.

Çapı 3,5 metre civarında olan motorda 16 adet fan kanalı bulunmakta. Bu kadar büyük çapta olan fan case’leri kompozitten üretilmiştir ve fan bladeleri de kompozittir. 490kN itiş gücü sağlamaktadır. Motor gücünü kıyaslayacak olursak Boeing 737’lerdeki iki motorun sağladığı gücün iki katı gücü sağlamaktadır diyebiliriz. Konfigürasyonuna bağlı olarak tek seferde 348 ya da 436 yolcu kapasitesine sahip bir hava aracının motoru olacaktır.

Yeni nesil bu motorlarda VBV (Variable Bleed Valve) sistemini, motor içine giren havanın dışarı atılmasını kolaylaştıracak şekilde tasarlamış ve ismini de ‘Debris Rejection System’ olarak adlandırmıştır. LPC (Low Pressure Compressor) 3 kademe ve HPC (High Pressure Compressor) 11 kademeden oluşur. Kompresör sıkıştırma oranı 27:1 olup toplam sıkıştırma oranı 60:1’dir ve bu da havacılık tarihindeki en yüksek sıkıştırma oranıdır. Yanma odasında ise üçüncü jenerasyon fakir karışım (lean burn) (TAPS III) teknolojisi kullanmaktadır. Yanma odasının ve türbinin bazı parçalarının imalatında Seramik Matris Kompozit malzemeler kullanılmıştır. GE9X Motorunda Türkiye İmzası

Ülkemizde motorların montaj ve bakımı amacıyla kurulan TEI Şirketi bu devasa motora imzasını atmıştır. TEI sahip olduğu üstün ve sürekli yenilenen teknoloji üretim yeteneği ile bu motorun programı kapsamında yer alarak 8 adet farklı parça üretimi gerçekleştirecektir.

Böyle devasa bir motorun global tedarik zincirinde olmak hem TEI’ye hem de ülkemiz adına gurur verici bir başarı olmuştur.