Uçak Aviyoniği Nedir?
“Havacılık elektroniği” ifadesinden türetilen aviyonik, havacılık ve uzay bilimlerinde kullanılmak üzere elektronik cihazların tasarımını ve üretimini ifade eder. Bu terim aynı zamanda araçların kendisi için de geçerlidir. Bu tür araçlar, geniş bir yelpazedeki kontrol, performans, iletişim ve radyo navigasyon cihazlarını ve sistemlerini içerir.
Aviyonikler Kaç Sisteme Bölünebilir?
Aviyonik Sistemler birçok kategoriye ayrılabilir. Bununla birlikte yedi sistem ve kategoriye ayrılabilirler.
- İletişim Sistemleri: İletişim sistemleri, pilotun hem uçuş ekibi üyeleriyle hem de hava trafik kontrolörleriyle iletişim kurmasına olanak tanır. Diğer bir deyişle, uçak ile yer ve diğer uçaklar arasında doğrudan konuşma temasına izin veren iki yönlü telsizleri içerir; bunlar yüksek frekanstan (High Frequency, HF) çok yüksek frekansa (Very High Frequency, VHF) ve ultra yüksek frekansa (Ultra-High Frequency, UHF) kadar geniş bir spektrumda çalışır.
- Uçuş Ekranları: Uçuş ekranları, uçuş ekibine hava hızı, rakım ve dikey hız dahil olmak üzere kritik bilgiler sağlar. Üreticiler, uçuş ekranlarının bağımsız mı yoksa uçuş güvertesine dahil mi olduğu konusunda farklılık gösteriyor.
- Navigasyon Sistemleri: Navigasyon sistemleri herhangi bir zamanda bir uçağın hem yerde hem de havada nerede olduğunu tespit eder. Bazı aviyonik sistemler hem GPS ve WAAS gibi uydu navigasyon sistemlerini hem de VOR veya LORAN gibi yer tabanlı navigasyon sistemlerini kullanır.
- Yakıt Sistemi: Yakıt miktarı gösterge sistemi (Fuel Quantity Indication System, FQIS), uçağın kalan yakıt kaynağını tarayan ve gösterge panelinde görüntüleyen bir cihazdır. Bu bilgi, benzin depolarının içinde bulunan sensörler aracılığıyla toplanır. Bir yakıt kontrol ve izleme sistemi (Fuel Control and Monitoring System, FCMS), pompaları ve valfleri yöneterek veri toplar.
- Uçuş Veri Kaydedicileri: Genellikle kokpit ses kayıt cihazları olarak bilinen uçuş veri kayıt cihazlarına, çeşitli operasyonel kriterlere sahip uçakların kullanıldığı ticari ve ticari havacılık gezilerinde ihtiyaç duyulur. Uçuş verileri kaydedici, sese ek olarak çok sayıda veri akışını da kaydeder ve uçuş sırasında bir kaza veya olay olması durumunda geri alınmak üzere bunları kaydeder.
- Kontrol Aparatı: Buna, durum jiroskopu ve takometre (pervaneli uçaklarda), tork ölçer (turbo proplarda) ve egzoz basınç oranı göstergesi (turbo jetlerde) gibi herhangi bir sayıda güç gösterge cihazı dahildir.
- Performans Araçları: Buna altimetre, makmetre, dönüş ve kayma göstergesi ve hava hızını, dikey hızı ve hücum açısını göstermeye yönelik çeşitli aletler dahildir.
Aviyonikler Nasıl Çalışır?
Uçağa bağlı olarak jeneratörler veya alternatörler, genellikle bir akü sistemiyle desteklenen elektrik santralinden elektrik sağlar. Jeneratörler tarafından sağlanan elektrik, uçağın elektronik aksamına güç sağlar.
