Günümüzde kullanılan ticari jetlerin çalışma prensibi, havayı motor içine alarak kompresör ile sıkıştırıp sprey halindeki yakıtı sıkıştırılmış hava ile karıştırıp ateşleyerek itme gücünü elde etmeleriyle gerçekleşir.
Scramjet (Supersonic Combustion Ramjet), ramjet’in bir çeşidi olup diğer jetlerden farklı olarak süpersonik bir yanma odasına sahiptir. Scramjet motorlarına giren hava ramjet motorlarına kıyasla daha az hız kaybettiği için daha az ısınarak daha iyi yanma oluşmasını sağlamaktadır.
Kompresör yerine uçağın hızını kullanarak daha az hareketli parça ile çalışmaktadır. Scramjetler düşük yanma sorununu havanın motor boyunca subsonik tutulmasını sağlayarak çözmeye çalışmaktadır.
Scramjet Neden Diğer Jet Motorlarından Daha Hızlı Uçabilmektedir?
Scramjet atmosfer içerisinde hipersonik hızlarda uçmak için tasarlanmıştır. Bu jet motorunun çalışabilmesi için ilk hızının 5 mach civarında olması gerekmektedir.
Sıkıştırarak aldığı havayı yakıt ile karıştıran scramjet, yanma odası ve egzozun giriş hızından daha hızlı çıkış yaptığı kıvrımlı bir yapıya sahiptir.
Roketler yanlarında taşıdığı oksijeni kullanırken, scramjetler oksijeni direkt olarak havadan alırlar. Bu yüzden Scramjetler normal jet motorlarından daha hızlı uçabilmektedir.
Scramjet’in Avantajları Ve Dezavantajları Nelerdir?
- Avantajları: Teoride mach 12-15 hızlarına kadar ulaşabilen scramjet motorlarında yanma süpersonik hızlarda gerçekleşir.
- Dezavantajları: Mach 5 hızına kadar itki üretemeyen scramjet, ağırlık oranına göre düşük itkiye sahiptir.
Scramjet İlk Defa Ne Zaman Başarılı Olmuştur?
ABD tarafından gerçekleştirilen ilk scramjet motoruna sahip olan uçak için 2 milyon Dolar harcama yapılmıştır.
Harcanan miktarlar yüksek olduğundan dolayı scramjet incelemeleri ve çalışmaları 1980’li yıllarda sekteye uğramıştır. 1990’lı yıllarda scramjet ile ilgili yapılan tüm çalışmalar, teknik sorunların çözülememesi, maliyetlerin yüksek olması gibi nedenlerle başarısız olmuştur.
2004 yılında ise NASA tarafından manevra yüzeylerine sahip itme üreten X-43A scramjet ile yapılan test uçuşlarında, 9.4 mach hıza ulaşılmıştır. Bu sayede tarihte ilk kez bu motor tipiyle bu kadar hızlı ve başarılı bir uçuş gerçekleştirilmiştir.
