TCAS (Traffic Allert and Collision Avoidance System), ya da diğer bir adıyla ACAS (Airborne Collision Avoidance System) hava araçlarında transponder olarak adlandırılan bir radarı kullanarak pilotları, diğer uçaklar iler çarpışmayı önlemek için “Alçal” veya “Yüksel” gibi komutlar veren sistemdir. TCAS’in Türkçe anlamı Trafik Uyarı ve Çarpışma Önleyici Sistem’dir.
TCAS’in Çalışma Prensibi Nasıldır?
Bu sistem uçakta bulunan antenler vasıtasıyla çevredeki uçakları tarama ilkesiyle çalışır. Eğer yaklaşan bir uçak varsa kokpit ekibine sesli ikaz verir. Bununla birlikte iki uçağın birbirine olan mesafesini, yönünü ve yaklaşmakta olan uçağın size ne kadar sürede varacağını bildirir. Olası bir çarpışmanın da önüne geçilmesi için uçağın ne zaman manevra yapması gerektiğini de hesaplar.
TCAS bulunduran tüm uçaklar, belirli bir alan içerisinde birbirlerini 1030 Mhz frekans bandında yayın yaparak görebilirler. 1030 Mhz frekans bandından yapılan yayına 1090 Mhz bandından karşılık gelir. Bu süreç saniyede birkaç defa tekrarlanır. TCAS sistemi transponder bulunduran tüm uçakları görebilir.
TCAS İkazları Nelerdir?
TCAS sistemi kokpit ekibini 2 şekilde uyarır. Bunlar:
- TA (Traffic Advisory) – Trafik Tavsiyesi: Kokpit ekibine yakınlarda olası bir çarpışmaya neden olabilecek bir hava aracı olduğunu bildirir. Yatay 48 saniye, dikey 48 saniye kala hem görsel olarak hem de sesli olarak uyarı verir. Görsel uyarı TCAS ekranında “Sarı Daire“ şeklindeyken, sesli uyarı ise “Traffic, Traffic” şeklindedir.
- RA (Resolution Advisory) – Çözüm Tavsiyesi: TCAS’in verdiği ikinci uyarı RA’dır. Havada çarpışmak üzere olan iki uçağın yönünü, hızını ve irtifasını kullanarak bir çözüm hesaplar. Bu hesaplama sonucunda bir uçağa alçalmasını, diğer bir uçağa da yükselesini söyler. Muhtemel çarpışma noktasına yatay 35, dikey 35 saniye kala hem görsel hem de sesli olarak uyarı verir. Görsel uyarı TCAS ekranında “Kırmızı Kare” şeklindeyken, sesli uyarı ise o duruma göre değişiklik gösterir. İlgili çarpışma riski ortadan kalktığında TCAS, “Clear of Conflict (Çarpışmadan Uzak)” uyarısı verir.
TCAS Ekranındaki Trafik Çeşitleri Nelerdir?
TCAS sisteminde 4 adet trafik çeşidi vardır. Bunlar:
- Diğer Trafik: İçi boş beyaz renkte karo şeklinde gösterilir.
- Yakın Trafik: İçi dolu beyaz renkte karo şeklinde gösterilir.
- İhlal Eden Trafik: İçi dolu sarı daire şeklinde gösterilir.
- Tehlikeli Trafik: İçi dolu kırmızı kare şeklinde gösterilir.
