GNNS yani Küresel Navigasyon Uydu Sistemi Dünya’daki bir kullanıcının konumunu belirlemek için uzaydan sinyaller yollayan küçük uyduları kullanan bir uydu navigasyon sistemidir. Kullanıcının konumu geriden kestirme yöntemi ile bulunur. Yöntem, uydu-alıcı uzaklığı ve sinyalin uydudan alıcıya ulaşana kadar geçen zamanın ışık hızının çarpılması ile bulunur. Bu yöntem ile kullanıcı dünyanın neresinde olursa olsun konumu tespit edilebilir.
Dünya’da Kullanılan GNNS Sistemleri
- GPS (Global Positioning System): En eski GNNS sistemidir ve NAVSAT olarak da bilinmektedir. ABD Savunma Dairesi tarafından geliştirilmiş uyduya dayalı yer belirleme sistemidir. Askeri amaçla kullanımına başlayıp zamanla kamu kullanımına açılmıştır. Toplamda 33 uydusu bulunmaktadır ve bunların 31’i yörüngesinde çalışır durumdadır.
- GLONASS (Global Navigation Sattellite System): Sovyetler Birliği zamanında geliştirilmiş bir sistem olmakla birlikte günümüzde Rusya tarafından kontrol edilmektedir. Toplamda 27 uydusu bulunmakla beraber bu uyduların 24 tanesi yörüngede çalışır durumdadır. Askeri ve sivil amaçlı kullanılmaktadır.
- GALILEO: Avrupa Birliği tarafından 2005 yılında kullanımına başlanan sistem GPS ve GLONASS’a alternatif olarak üretilmiştir. Sivil ve ticari kullanım amaçlı küresel navigasyon sistemidir. Toplamda 30 uydudan 22’si yörüngededir.
- BeiDou: Çin tarafından 2000 yılında kullanımına başlanmış uydu konumlandırma sistemidir. BeiDou-1, BeiDou-2 ve BeiDou-3 uydu takımları bulunmaktadır.
- QZSS (Quasi Zenith Satellite System): Japonya tarafından geliştirilmekte olan bölgesel uydu navigasyon sistemidir. Toplamda 7 uyduya sahip olacak sistemin 4 uydusu yörüngededir.
- IRNSS (Indian Regional Navigation Satellite System): Hindistan’a ait bölgesel uydu navigasyon sistemidir. Toplamda 7 uydusu bulunan sistemin 3 tanesi yörüngede ve hizmet vermektedir.
Bu sistemlerin kullanımları ülkelerin gerçekleştirdikleri anlaşmalar ile sağlanmaktadır. GNSS sistemleri küresel olarak askeri, sivil ve ticari amaçlı kullanılmaktadır.
Küresel Konum Belirleme Sistemlerinin Kullanım Alanları
- Hava, deniz ve kara araçlarının navigasyonu
- Jeodezik ve jeodinamik amaçlı ölçümler
- Kadastro ölçümleri
- Askeri amaçlı
- Yer kabuğu hareketlerinin izlenmesi amaçlı
- Deprem büyüklüğünün belirlenmesi amaçlı
- Araç takip sistemleri
