İnsan vücudu 24 saatlik döngüyle çalışan sirkadiyen ritme sahiptir. Jet lag; günlük hayatta biyolojik ritim denen bu döngünün, çoğunlukla uzun uçuşlar sonucunda, seyahat ettiğiniz ülkenin yerel saati ile uyuşmamasından kaynaklı olarak bazı rahatsızlıkların ortaya çıkmasıdır. Başta uyku bozukluğu olmak üzere birçok farklı belirtileri ile insan hayatını zorlaştırmaktadır.
Jet Lag Belirtileri Nelerdir?
Jet lag belirtileri kişiden kişiye değişebilmektedir. Tek bir belirti görülebildiği gibi birden fazla belirtinin de baş gösterdiği durumlar bulunmaktadır. Jet lag belirtileri:
- Uykusuzluk veya uyuyamama gibi uyku problemleri
- Dikkat toplamakta güçlük çekmek
- Duygu durumu değişikliği
- Sindirim sistemi bozuklukları
- Gündüz yorgunluğu
- Zinde hissetmeme
Bu belirtiler en az iki saat diliminde seyahat edildiğinde ortaya çıkabilmektedir. Ortaya çıkma süresi bir veya iki gündür. Özellikle doğu yönünde yolculuk yapılmasında görülen bu rahatsızlık, ne kadar zaman dilimi geçilirse o kadar semptom görülme oranı artarak etki süresi uzayacaktır. Her insanda farklı semptomlar görülebildiği gibi genellikle bir günde iyileşmektedir. 
Jet Lag Neden Oluşur?
Güneş ışığının etkisi: Biyolojik ritmi düzenleyen önemli faktörlerden birisi olan güneş ışığı, bu konuda oldukça önemli bir yere sahiptir. Güneş ışığını algılayan beyin, az sayıda melatonin salgılar. Melatonin vücuttaki senkronizasyonu sağlayan bir hormon olduğu için fazla maruz kalındığı zaman vücuttaki senkronizasyonda bozulmalar meydana gelir. Sonuç olarak bir veya birçok semptom görülebilir.
Kabin basıncının ve atmosferin etkisi: Yapılan araştırmalara göre jet lag belirtileri sadece zaman dilimi kaynaklı olmayıp, zaman diliminden bağımsız olarak kabin basıncındaki değişiklik ve yüksek irtifa gibi faktörlerin de jet lag belirtilerine katkıda bulunduğu görülmüştür. Genellikle uçaklarda nem seviyeleri düşük tutulduğu için uçuş sırasında yeterli su içilmemesi jet lag belirtilerine yol açar. 
Jet Lag’den Daha Az Etkilenmek İçin Neler Yapılabilir?
- Uçakta Uyumak
Jet lag etkisinde kalabileceğiniz doğuya doğru bir uçuş gerçekleştirecekseniz, uçakta uyumanız biyolojik saatinizin etkilenmesini önleyebilir. Yapacağınız rahat koltuk seçimi sayesinde daha rahat uyuyabilirsiniz. Uçak sesi ve ışığından rahatsız olmamak adına kullanacağınız uyku maskesi ve kulak tıkacı sayesinde, daha rahat uyumak mümkün hale gelmektedir.
- Stratejik Uçuş Saati Seçimi
Stratejik uçuş saati en etkili yöntem olabilmektedir. Akşam erken saatlerde varacağınız bir uçuş planlaması yapmak, jet lag etkisinden korunmak için bir seçenek olabilir. Böylece seyahat ettiğiniz ülkede uyku saatine kadar uyanık kalmak daha kolay olacaktır.
- Değişikliği Öngörmek
Doğuya doğru uçuş gerçekleştirileceği zaman uçuştan birkaç gün önce daha erken saatlerde uyanmak etkili bir yöntem olabileceği gibi, aynı zamanda batıya doğru uçuş gerçekleştirileceğinde daha geç saatlerde uyanmak, seyahat edeceğiniz ülkeye uyum sağlamak için etkili bir yöntem olabilmektedir.
- Yaşam Tarzına Dikkat Etmek
Uçuşun olduğu gün alkol ve kafein gibi biyolojik saati etkileyen içeceklerin tüketiminden kaçılması gerekir. Eğer bu tür içecekler tüketilirse, jet lag etkisi daha da kötüleşebilir.
- Güneş Işığının Etkisi
Seyahat ettiğiniz ülkede, henüz hava kararmadıysa, yeni saat düzenine alışmak için dışarı çıkarak çevrede dolaşmak etkili olabilir. Güneş ışığından faydalanarak, senkronizasyon sağlayan melatonin hormonu salgılanmasını sağlayabilirsiniz.
- Yemek Seçimi
Melatonin hormonunun vücut düzeni için ne kadar önemli olduğu bilinmekte. Güneş ışığının olmadığı zamanlar için yapacağınız yemek seçimlerini patates, mantar, kabak, domates gibi sebzelerden yana kullanarak melatonin alabilirsiniz.
