Dünya genelinde günde 100.000 binden fazla uçuş gerçekleşir. Havacılıkta her aşama ayrıntıyla ve titizlikle yapılır. Bu titizliğin arkasında gözüken veya gözükmeyen birçok çalışan vardır. Uçuşların her adımını planlayan ve takip eden görevliler vardır. Dispatcher resmi olarak 1938 yılından itibaren havacılığın bir parçası haline geldi. Dispatcher Türkçe karşılığıyla Uçuş Harekât Uzmanı uçuşun emniyetini sağlamak için sahnenin arka kısmında çalışır. Sorumluluğu pilot ile paylaşarak, pek çok bölüm ile ortak bir şekilde çalışarak ve tüm havacılık kurallarını gözeterek uçuşların öncelikle emniyetle gerçekleştirilmesi için gerekli tüm uçuş planlamalarını yapar, uçuşu kontrol altına alır ve uçuş boyunca tüm bilgi ve tecrübelerini kullanarak uçuşa uygun rota çizer. Biz havadayken Dispatcher yerden uçağı takip ederler. Uçuş Harekât Uzmanlığı ve Pilotluk mesleklerinin pek çok benzer yönleri ve görevleri vardır. Uçuş Harekât Uzmanları pilot’un yerdeki temsilcisidir. Bununla birlikte pilotlar, Uçuş Harekât Uzmanlarının sağladığı bilgilere dayanarak son kararı verirler. Pilotlar her seferinde bir uçuştan sorumludur. Uçuş Harekât Uzmanları ise aynı anda birden fazla uçağı kontrol etmek zorundadırlar.
Dispatcher Nerede Çalışır?
Uçuş Harekât Uzmanının, bir bölgeden bir başka bölgeye uçması gerekmiyor. Uçuş Harekât Uzmanlarının çalışma yerleri normalde “Uçuş Harekât” veya “Havayolu Operasyon Kontrol” veya “Operasyon Kontrol Merkezi”’dır. Bu yerler 24 saat boyunca çalışır durumdadır.
Dispatcher Uçağın Rotasını Nelere Dikkat Ederek Çizer?
Uçuş saatinden 3 saat önce çalışmaya başlarlar. Uçağın türü, NOTAM’ları, alternatif havalimanlarını ağırlık veya yükleme, havaalanı koşulları, havadaki uçak sayısı, hava sahası kısıtlamaları, hava durumu, şiddetli türbülans riskleri gibi değişken unsurları da göz önünde bulundurarak bir uçuş rotası çizerler. Pilotlar, uçuştan belirli bir süre önce dispeç ofise giderler. Dispeçin hazırlamış olduğu uçuş rotasını, dispeçle birlikte incelerler. Bu inceleme sonucunda dispeç ve pilotlar uçuşun emniyetle yapılıp yapılamayacağına birlikte karar verirler. Bu aşamada uçağa ekstra yakıt gerekip gerekmediği, gerekirse yedek hava meydanların değiştirilmesi, yük ve yolcu durumu ve kapasitesi vb konularda değişiklik yapılabilir. Bir uçuşun gerçekleşebilmesi için uçuş öncesinde “Dispeç Onay Kâğıdı”nı Kaptan ve Uçuş Harekât Uzmanının imzalaması gerekir. Uçuş operasyonunun başlaması ile dispeç’in görevi bitmez. Dispeç operasyonun devamında değişen olumlu olumsuz durumlara göre gerekli bilgilendirme ve ikazları ilgili haberleşme kanalları vasıtasıyla pilotlar uçuştayken önlem amacıyla iletirler.
