Sümeyye Canatan, Author at Herkes İçin Havacılık Derneği

Soğuk Mevsimlerde Uçakların Arkasından Neden Beyaz Duman Çıkar?

Gökyüzüne baktığında uçak gören herkesin kayboluşunu izlediği beyaz duman, uçaklarla ilgili en merak edilen konulardan bir tanesidir. Bu görüntünün soğuk mevsimlerle doğrudan ilgisi olmasa da soğuk havayla ilgisi vardır. Dikkat ettiğimizde bu dumanı çok yüksekten uçan uçaklarda gördüğümüzü, yere yaklaştıkça da kaybolduğunu görebiliriz.

Yoğunlaşma İzi (Contrail) Nedir?

Atmosferin ilk tabakasında yükseklik arttıkça sıcaklık düşmektedir. Uçaklar yaklaşık 25-30.000 feet’de yol alırlar. Yaklaşık 10.000 metreye denk gelen bu seviyede sıcaklık mevsimlere göre değişse de ortalama -50 ⁰C’yi bulmaktadır. Sıcak bir yüzey soğuk ortamdan geçtiğinde ortamda yoğunlaşma meydana gelir. Uçak yüzeyi ve motorları bu soğuk hava aksine sıcaktır. Soğuk havayı emen jet motoru havayı sıkıştırır ve yanma odasına gönderir. Yakıt ile karışarak yanan hava motorun egzozundan dışarı atılır. Egzozdan çıkan bu sıcak havanın içindeki su buharı, ani sıcaklık değişimiyle yoğunlaşır. Gördüğümüz bu yoğunlaşma izi (contrail) aslında kristalleşmiş su buharıdır. Kuyruk izi olarak da bilinmektedir.

Havacılık Gösterilerinde Gördüğümüz Renkli Dumanlar Nasıl Oluşur?

Havacılık gösterilerinde gördüğümüz renkli dumanlar, kumanda edilebilir. Jet motorlarının egzozlarında bulunan duman makineleri genel olarak yağ dolu basınçlı makinelerdir. Pilotun kumanda etmesiyle egzozdaki makineler yağı püskürtür ve yoğunlaşarak havaya karışır. Havacılık gösterilerinin göz alıcı şöleni bu sayede oluşmaktadır.

Sümeyye Canatan Kasım 13, 2021

Bilgi Deposu

Park Pozisyonu İçerisinde Ne Gibi İşaretlemeler Vardır?

“Havacılık kuralları kanla yazılmıştır” sözünün anlamı açıktır. Havacılığın her alanına kurallar hakimdir. Ufak bir hata kaçınılmaz sonuçlar doğurabilir. Havacılık sektöründeki teknolojik gelişmeler ve hava ulaşımı kullanımının artması uçak ve yolcu yoğunluğunu arttırmıştır. Havalimanı gibi tehlikeli çalışma alanlarında emniyetin sağlanması için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından gerekli dokümanlar hazırlanmıştır. Bu dokümanlardan biri “Apron İşaretlemeleri Talimatı“dır. “Talimatın amacı, 27/10/2016 tarihli ve 29870 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Havaalanı Sertifikasyon ve İşletim Yönetmeliği (SHY- 14A) gereği ruhsatlandırılan havaalanlarının apronlarında yapılacak işaretlemeler ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.”

Apron Nedir?

Bir havalimanında hava araçlarının yolcu ve kargo indirme-bindirme, bakım, yakıt ikmali ve park etme amacıyla kullanıma sunulmuş alandır.

Apron İşaretlemeleri:

Apron içerisinde birçok işaretleme bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir.

1. Tekli Uçak Durma İşaretlemesi

Tekli uçak durma işaretlemeleri, siyah bir fonda, enlemesine sarı bir bordür çizgisi ve üzerinde “STOP” yazan işaretlemeden oluşur. Uçak karşılama (marshalling) hizmeti verilmeyen ve farklı uçak tipleri için farklı durma pozisyonlarının gerekli olmadığı park yerlerine, gerekli mesafeleri sağlayacak şekilde uçağın park pozisyonunun sol tarafına yapılmalıdır.

2. Çoklu Uçak Durma İşaretlemesi

Çoklu uçak durma işaretlemeleri, siyah bir fonda, enlemesine sarı bordür çizgisi ve ilgili uçak tipinin yine sarı renkte yazılı olduğu işaretlemelerdir. Uçak karşılama (marshalling) hizmeti verilmeyen ve farklı uçak tipleri için farklı durma pozisyonları gerektiren körüklü uçak park yerlerine yapılmalıdır.

3. Uçak Park Yeri Emniyet İşaretlemesi

Uçak park yeri emniyet işaretlemeleri, uçakların motorlarını çalıştırarak uçak park yerini kullandığı bölgelerde, personel ve diğer araçlardan arındırılması gereken saha kenarlarına yapılmalıdır. Kırmızı renkte yapılmalı ve sınırlar havalimanı işletmesi tarafından kayıt altına alınmalıdır.

4. Kontrollü Bekleme Alanı İşaretlemesi

Kontrollü bekleme alanı işaretlemeleri, uçakların içe taksi yapması mümkün olan uçak park yerlerine yapılmalıdır. İçe taksi sırasında uçağın personel ve ekipmanlardan ayrılması gereken saha sınırlarına kırmızı ve beyaz kesikli çizgilerle yapılır.

5. Geri İtme İşaretlemesi

Geri itme işaretlemeleri, uçağın geri itilmesi (push-back) sırasında traktör sürücüsünün izleyeceği hattı belirlemek için yapılmalıdır. Beyaz renkli kesikli çizgi ve bu çizgiye dik olacak şekilde bir enine çizgiden oluşan işaretlemedir.

6. Ekipman Park Sahası İşaretlemesi

Ekipman park sahası işaretlemeleri, araçların ve ekipmanların uçak park yerlerini ihlal etmeden park edebilecekleri alanı belirlemek için yapılmalıdır. Sürekli beyaz çizgilerle yapılan işaretlemedir.

7. Park Yapılmaz İşaretlemesi

Park yapılamaz saha işaretlemeleri, uçak park yerlerinde araç ve ekipmanların hareket edemeyeceği veya körüklü uçak park yerlerinde körüğün hareket edebileceği sahayı göstermek için yapılmalıdır. Kırmızı renkli ve sürekli, sahanın sınırları ile aynı genişlikte çapraz çizgilerden oluşan işaretlemedir.

8. Körük Tekerlek Pozisyonu İşaretlemesi

Körük tekerlek pozisyonu işaretlemeleri, körüğün kullanılmadığı durumlarda emniyetli bir pozisyonda kalmasını sağlamak ve uçağın park yerine emniyetli şekilde girişini sağlamak amacıyla körüklü uçak park yerlerine yapılmalıdır. Körüğün altında yer alan park yapılamaz işaretlemesinin üzerine, kırmızı renkli çizgi ile belirtilen, körük tekerleğinin genişliğinden az olmayan, iç kısmı beyaza boyanmış işaretlemedir.

Sümeyye Canatan Ekim 24, 2021

Bilgi Deposu

Hub&Spoke ve Point-To-Point Uçuş Tipleri Nedir?

Hava yolu taşımacılığı, geçmişten günümüze büyük gelişim gösteren sektörlerden bir tanesi. Gelişen teknoloji ile ortaya çıkan rekabet ortamında hava yolu şirketleri de değişiklikler yapma ihtiyacı duymuş, farklı politikalar izleyerek rekabete ortak olmaya çalışmıştır. Rekabet ortamı da hava yolu taşımacılığında farklı iş modelleri ortaya çıkarmıştır.

Hat Planlama Nedir?

Hava yolu şirketleri tarafından kullanılan tüm havalimanları bakım operasyonları için yeterli alana ve imkana sahip olamayabileceğinden, hava yolları bu işlemleri merkez adı verilen havalimanlarında yapmaktadır. Bu işlemlerin uygun zaman ve mekânda yapılabilmesi için hava yolları ağ planlamasına (hat planlama) ihtiyaç duyar. Hat planlamasında hava yolu şirketlerinin genellikle kullandığı modeller, Hub&Spoke ve Point to Point modelleridir.

Hub&Spoke Modeli

Hub&Spoke modelinde “Hub”, hava yollarının merkezi havalimanı olarak kullandığı havalimanıyken, “Spoke” ise merkez havalimanına bağlı olan diğer uçuş noktalarıdır. Yolcular önce uçuş noktalarına, ardından merkez havalimanına veya tam tersi bir biçimde gidecekleri yere ulaştırılırlar.

Hub&Spoke Modeli Avantaj ve Dezavantajları

Tüm uçuşların tek bir merkeze bağlı olduğu hub&spoke iş modeli, bu sebeple ticari ve pazar karmaşıklığıyla baş etmek durumunda kalabiliyor. Tüm karmaşıklıklara rağmen gidiş-dönüş bileti bulma kolaylığı sağlaması ve daha fazla uçuş imkânı olması nedeniyle hava yolları için karlı ve verimli bir iş modeli sunuyor.

Point to Point Modeli

Point to point modelinde uçak merkezi havalimanı üzerinden değil, doğrudan uçuş olarak varış noktasına gider. Bu model düşük maliyetli (low cost) hava yolu firmalarının tercihidir. Bunun nedeni uçuşların birbirinden bağımsız olması nedeniyle karmaşık ve bağlantılı uçuşların olmamasıdır.

Point to Point Modeli Avantaj ve Dezavantajları

Aktarmalı uçuş olmaması yakıt tasarrufu sağlar.
Bağlantılı uçuşlar olmadığından herhangi bir gecikme, diğer uçuşları etkilemez.
Yolculuk süresi azdır.
Yolcular istedikleri başlangıç-varış noktasında tarife bulamamaları durumunda, aktarmalı tarifelere yönelebilirler.
Uçuş sayısının fazla olması uçak doluluğunu olumsuz etkileyebilir.

Sümeyye Canatan Ekim 4, 2021

Bilgi Deposu

Havacılıkta Yolcu Hakları Nedir?

Hukukun her alanda olduğu gibi, havacılıkta da belirleyici kuralları vardır. Havayolu işletmelerinin ticari olarak düzenledikleri uçuşlarda yolcuların hakları bulunmaktadır. Havayolu ile seyahat eden yolcuların hakları, “Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü” nün düzenlediği, Resmî Gazete’de yayımlanan 3 Aralık 2011 tarihli ve 28131 sayılı “Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik” ile belirlenmiştir. COVID-19 salgını nedeniyle bu yönetmeliğe geçici maddeler eklenmiştir. Uçağa Kabul Edilmeme

Uçuşunuza zamanında gelmeniz ve gerekli belgeleri sağlamış olma durumunuza rağmen uçağa kabul edilmediyseniz;

Uçuşu icra eden havayolu işletmesi, belirlenen menfaatler karşılığında rezervasyonundan feragat edecek gönüllüler bulmak için duyuru yapar.
Yeterli sayıda gönüllü çıkmaması durumunda, uçuşu yapacak havayolu işletmesi yolcuları kendi iradeleri dışında uçağa kabul etmeyebilir. Bu durumda ilgili işletme, yönetmelikte bulunan maddeler gereği yolculara “tazminat hakkı, geri ödeme ve güzergâh değişikliği hakkı ya da hizmet hakkı” yükümlülüklerini yerine getirmek durumundadır.

Uçuşun İptal Edilmesi

Bir uçuşun iptal edilmesi durumunda ilgili havayolu işletmesi;

Geri ödeme veya güzergâh değişikliği,
Hizmet hakkı kapsamında ve bekleme süresine uygun olarak çeşitli ikramlar,
Yeni uçuşun iptal edilen uçuştan sonraki gün veya günler içerisinde olması durumunda ise konaklama ve havalimanı ile konaklama yeri arasındaki ulaşım hizmetini yerine getirmek durumundadır.
Yönetmelikte belirtilen zaman aralıklarında uçuş iptalinin yolculara bildirilmediği durumlarda ilgili işletme yolculara belirlenen miktarda tazminat ödemek durumundadır. İşletme olağanüstü hâl durumunda kanıtlamak şartıyla tazminat yükümlülüğü kalkar.

Uçuşun Ertelenmesi

Uçuşu icra eden havayolu işletmesi, bir uçuşun planlanan hareket saatinden itibaren;

1500 kilometreden daha kısa ve iç hatlardaki uçuşlar için iki saat veya daha fazla,
1500 ile 3500 kilometre arası uçuşlar için üç saat veya daha fazla,
3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için dört saat veya daha fazla ertelenmesini beklediğinde yolculara aşağıdaki hususları teklif eder:

Hizmet hakkı kapsamında ve bekleme süresine uygun olarak çeşitli ikramlar,
Beklenen hareket saatinin, önceden ilan edilmiş hareket saatinden sonraki gün veya günler içerisinde olması durumunda konaklama ve havalimanı ile konaklama yeri arasındaki ulaşım hizmetini yerine getirme,
Erteleme en az 5 saat olduğunda, uçuşun yolcu için artık gerekli olmadığı durum için bilet ücretinin tamamının geri ödenmesi ve yolcunun seyahatinin başlangıç noktasına dönmesini sağlayacak bir dönüş uçuşunu ücretsiz sağlama.

Tazminat Hakkı Ücretleri

Yolculara tazminat hakkı doğması durumunda ilgili havayolu işletmesi;

İç hat uçuşlar için 100 Avronun Türk Lirası cinsinden karşılığı tutarında tazminat vermek durumundadır.
Dış hat uçuşlarında ise yolculara;

1500 kilometre veya daha kısa tüm uçuşlar için 250 Avronun Türk Lirası cinsinden karşılığı,
1500 ile 3500 kilometre arası uçuşlar için 400 Avronun Türk Lirası cinsinden karşılığı,
3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için 600 Avronun Türk Lirası cinsinden karşılığı tutarında tazminat verilir.

Tazminatın Türk Lirası cinsinden karşılığı hesaplanırken biletin satın alındığı güne ait Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınır.

Sümeyye Canatan Eylül 14, 2021

Bilgi Deposu

Düşük Maliyetli Hava Yolları Nasıl Ortaya Çıktı?

Günümüzde tüm sektörlerde olduğu gibi havacılık sektöründe de rekabet ortamı vardır. Hava yolu firmaları, rekabet ortamında öne çıkacak özelliklere sahip olmak durumundadır. Bu özelliklerden yolcular için en önemli olanı, uygun fiyatlı bilet imkânı sunma seçeneğidir. Düşük maliyetli hava yolu fikri de buradan ortaya çıkmıştır. Uygun fiyatlı olma özellikleriyle öne çıkan hava yolu firmaları, isimlerini bu alanda özdeşleştirmiştir. Low Cost Airlines Nedir?

Low Cost Airlines, düşük maliyetli hava yolunun İngilizce karşılığıdır. Dünyada bu iş modelini ilk uygulayan hava yolu firması Southwest Airlines’dır. İlk çıktığı zamanlarda tam hizmet veren havayollarıyla rekabet edemediği için maliyetleri kısarak ve bu kıstığı maliyetleri bilet fiyatlarına yansıtarak tam hizmet veren hava yolları ile rekabet edebilmeyi amaçlamıştır. İlk yıllarında çokta başarılı olamasa da zamanla bu iş modeli büyüyüp, başarılı olup, günümüzdeki iş modeli haline bürünmüştür. Dünyada düşük maliyetli taşıyıcı olarak RyanAir, EasyJet, Southwest Airlines, Wizzair, AirAsia, Virgin America gibi hava yolu firmaları bulunurken; Türkiye’de ise Pegasus Hava Yolları bu iş modelinin en başarılı örnekleri içerisinde yer almaktadır. Havayolları Uygun Fiyatlı Bilet İmkanını Nasıl Sağlıyor?

Düşük maliyetli hava yolu firmaları, yolculara istemediği hiçbir hizmet sunmaz. Yolcular ödedikleri bilet fiyatı karşılığında sadece koltuk satın almış olurlar. Ekstra bagaj ve ikram gibi hizmetler bu uçuşlarda ekstra ücrete dahil olur. Bu durum bazen olumsuz karşılansa da günümüz şartlarında keşif amaçlı dünyanın farklı bölgelerine uçan gezginler için kaçırılmayacak bir fırsattır. Bu yolcular için ekonomi sınıfı biletleri ilk seçenektir.

Sümeyye Canatan Ağustos 25, 2021

Bilgi Deposu

Bir Ülkeye Kanunsuz Giriş Yapmış Yolcular İçin Nasıl Bir Süreç İlerler?

İnsanlar sosyal, kültürel, ekonomik veya farklı sebeplerle bir ülkeden farklı bir ülkeye yolculuk yaparlar. Özellikle üçüncü dünya ülkelerinde yaşanan ekonomik problemler, iç savaşlar ve farklı olumsuzluklar sebebiyle, ekonomik ve sosyal olarak ileri seviyedeki ülkelere yasadışı yollardan girmeyi tercih ederler. Bunun yanında yasal yollarla ülkeye giriş yapmalarına rağmen gerekli süre içerisinde ülkeyi terk etmemeleri durumunda kanunlar devreye girer. Ülkeler bu göçler için kanunlar belirlemiştir. Ülkemizde “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu” yer almaktadır. Sözlük anlamı olarak göç “Ekonomik, toplumsal, siyasi sebeplerle bireylerin veya toplulukların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitme işi, taşınma, hicret, muhaceret” olarak tanımlanmaktadır. Kanunsuz Giriş Yapan Yolcular İçin Verilen Kararlar Nelerdir?

Yolcular, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir,
Türkiye’yi terke davet edilebilir,
Sınır dışı etmek üzere idari gözetim süresi verilebilir.

Türkiye’ye Kanunlara Uygun Olarak Giriş Nasıl Olur?

“Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 7. maddesinin (b) fıkrasına göre, 1 Ocak 2015 tarihinden sonra ülkemize giriş yapmak için gelecek yolcuların “vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az 60 gün geçerli pasaport ya da pasaport yerine geçen belge” taşımaları zorunludur.” Vize Nedir, Nasıl Alınır?

Vize, yurt dışına seyahat etmek için, gidilecek ülkenin talebi doğrultusunda edinilmesi gereken, ilgili kurumlardan alınan belgedir.

Vize işlemleri gidilecek ülkeden ülkeye değişiklik göstermekle birlikte, genel hatları ile vize başvurusu konsolosluklar, konsoloslukların görevlendirdiği kurumlar ya da aracı kurumlar vasıtasıyla yapılır. Gerekli evraklar ve belirlenen ücretle birlikte ilgili kuruma başvurulur.

Sümeyye Canatan Ağustos 10, 2021

Bilgi Deposu

Yazar: Sümeyye Canatan