İlker Keser, Author at Herkes İçin Havacılık Derneği

Uyduya Dayalı Seyrüsefer Sistemleri Nelerdir?

Bir uydu tabanlı seyrüsefer sistemi, belli bir rotadaki alanın konum bilgilerini toplamak için uyduların kullanıldığı sistemlerdir. Bu uydular yer istasyonları ile bağlantı kurarak hava trafiğini düzenlemek gibi amaçlarla hava araçları arası bilgilerin toplanmasını ve iletilmesini sağlarlar. Küresel Seyrüsefer Uydu Sistemi (GNSS-Global Navigation Satellite System)

Amerika Birleşik Devletleri, başlangıçta askeri amaçlı olarak kullanmak üzere tasarlamış oldukları GPS (Global Positioning System) sistemini, Rusya ise GLONASS (Global Orbiting Navigation Satellite System) sistemini uluslararası sivil havacılıkta kullanılması üzere sunmuşlardır.

GNSS başlıca bu 2 sistemi barındırmaktadır. GPS’in Amerika tabanlı olması ve sıkça kesintiler yaşanması sonucunda Avrupa’da uydu seyrüsefer hizmetleri için GNSS sistemi ortaya çıkmıştır. Bunlara ek olarak içinde Avrupa Birliği’nin GALILEO, Çin’in BeiDou ve Hindistan’ın IRNSS uydu sistemlerini bulundurur.

Ayrıca bu sistemler ek sistemlerle yer istasyonlarından yayılan radyo sinyallerinin güvenliğini, doğruluğunu ve hassasiyetini arttırırlar. Bu yardımcı sistemlere EGNOS (Avrupa), WAAS-LAAS (ABD), MAAS (Japonya) gibi yer tesisleri örnek gösterilebilir. GNSS uydulardan gönderilen radyo sinyallerinin yerdeki alıcılara ulaşma süresi ve bu süreden mesafe hesaplanması prensibiyle çalışır. Üç ayrı uydudan alınan sinyallerle uçağın konumu belirlenmektedir. Uçağın kesin olarak konumunun belirlenmesi için 3 uydudan sinyal alınması yeterli olduğu halde teknik olarak gerekli ekstra hesapların yapılabilmesi için en az 4 uydudan sinyal alınır.

Ayrıyeten GNSS’in birçok kullanım alanı vardır;

Kara, deniz ve hava araçlarının navigasyonu,
Jeodezi ve jeodinamik amaçlı ölçümler,
Kadastro ölçmeleri,
Askeri operasyonel amaçlar,
Yer kabuğu hareketlerinin izlenmesi, gibi örnekler verilebilir.

İlker Keser Haziran 26, 2021

Bilgi Deposu

Uçağa Lazer Tutmak Neden Yasaktır? Bir Tehlikesi Var Mıdır?

Hava aracı kokpitine yöneltilen lazer gibi dikkat dağıtıcı, pilota zarar verebilecek ışıklar pilotun görüşüne doğrudan etki edeceği için çok tehlikelidir. Bu ışıklar körlüğe sebep olabileceği gibi pilotun alması gereken kararlarda dikkatini dağıtabileceği için uçuş emniyetini tehlikeye sokarlar bu yüzden uçaklara lazer tutulması yasaktır. Flash Körlüğü

Lazer ışığının doğrudan insan gözüne temasında hasara yol açması gibi uçak içine tutulan lazerde aynı şekilde pilotun geçici veya kalıcı kör olmasına yol açabilir. Görüş kaybı yaşayan pilotlar uçağı kontrol etmekte zor bir duruma düşecektir. Hukuki Boyutu

Ülkemizde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan “Uçuş emniyetini riske edecek şekilde hava araçlarına lazer tutulması “ihlali yapan kişiye 17bin TL idari para cezası uygulanır. Yurt dışında da aynı şekilde para ve hapis cezaları uygulanmaktadır.

İlker Keser Haziran 11, 2021

Bilgi Deposu

Pilot Lisansı Olmadan Uçak Kullanabilir Miyiz?

Hava aracı kullanmak tıpkı trafikteki bir arabayı kullanmak gibi belli kurallar ve düzen içerisinde olmalıdır. Bu kurallara uyulmadığında istenmeyen çok ciddi sorunlar, kazalar oluşabilir. Tıpkı araba kullanmak için ehliyete ihtiyacımız olduğu gibi uçak kullanmak içinde göreve bağlı olarak pilot lisansına ihtiyacımız vardır.

Pilot Lisansları Nelerdir?

Türlerine göre birkaç tip pilot lisansı bulunmaktadır. Pilot adayları farklı lisanslar için farklı sınav ve gereksinimleri karşılamak zorundadır. Bunlara genel olarak sağlık testleri, teorik bilgi ve yetenek testleri, adli sicil kaydı olmaması, belli bir saat uçuş tecrübesi gibi gereklilikler örnek verilebilir. Başlıca pilot lisansları şunlardır;

Öğrenci Pilot Lisans (SPL)
Hususi Pilot Lisans (PPL)
Ticari Pilot Lisans (CPL)
Hava yolu Nakliye Pilotu Lisans (ATPL)
Planör Pilot Lisans (GPL)

Bu lisansları almış pilotlar belli şartları sağlamış kişiler olduğundan uçuş sorumluluğu ve yetkinliğini kazanmış kişilerdir. Bu yüzden hava aracı kullanmaları eğitimsiz bir kişiye göre bir sorun teşkil etmez. Lisansımız Olmadan Uçak Kullanırsak Neler Olur?

Lisansı olmayan kişilerin hava aracı kullanması oldukça tehlikelidir. Bu kişiler gerekli eğitimleri almadıkları ve olası kaza senaryoları hakkında bilgi sahibi olmadıkları için yaşanan bir aksilikte büyük kazalar oluşabilir. Şehir gibi yaşam alanlarında olan kazalarda büyük can ve mal kayıpları yaşanabilir.

Yine de lisanssız birinin bir uçağı izinsiz aldığını düşünelim. Bu kişi başta kendisi olmak üzere hava trafiğini tehlikeye sokarak aynı uçaktaki kişileri ve diğer uçakları da tehdit eder. Askeri bölgelere girilmesi veya bir terör olayı şeklinde tehdit olarak algınlanması halinde uçak kontrollü şekilde düşürülebilir. Pilot sağlam bir şekilde inebilirse hapis cezasıyla karşı karşıya gelecektir.

İlker Keser Mayıs 20, 2021

Bilgi Deposu

Kokpitte Sigara İçilir Mi?

1996 yılında Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) uçuşlarda tütün mamüllerinin kullanılmasını yasakladı. Ancak yine de bazı hava yolu şirketleri tam olarak bu yasağa uymadı. Günümüzde ise tüm ticari uçuşlarda sigara içmek yasak. Bunun sebebi ise sigara dumanı yüzünden insanların rahatsız olması ve uçuş güvenliğini riske atacak durumlar yaşanmış olmasıdır. Geçmişte Yasal Olmasına Rağmen Niye Yasak?

Uçakta sigara içmenin yasal olduğu zamanlarda yaşanan olaylar bu katı kuralların geçerli olmasına neden olmuştur. Bu olayların başında da geçmişte yaşanan yolculuklarda astım gibi solunum rahatsızlığı çeken yolcuların şikayetleri ve bu duman yüzünden rahatsızlanan hatta ölen insanlar olmasıdır. Diğer bir örnekte 1973 yılında Varig Hava Yolları’na ait bir uçağın tuvaletinde içilen sigara yüzünden uçakta yangın çıkması ve uçağın düşmesidir. Tuvaletten yayılan duman uçağın içine yayılmış ve uçak boş bir araziye acil iniş yapmak zorunda kalmış, 123 kişi hayatını kaybetmiştir. Peki Kokpitte Kurallar Nasıl?

Günümüzde bu yasak sadece uçak tuvaleti veya kabinleri için değil ayrıca uçağın kokpiti içinde geçerlidir. Kokpit içerisinde de pilot veya başka birinin sigara içmesi yasaktır. Yine de bu yasağa uymayan pilotlara para cezasından lisans iptaline kadar geniş bir cezalandırma verilir. Hava yolu şirketi de aynı şekilde para cezasıyla karşı karşıya kalır. Türkiye için de 4207 sayılı Sigara Yasağı Kanunu’nun (Kapalı Alanlarda Sigara İçme Yasağı) hükmünde kokpitlerde kapalı alanlar olduğu için yasaktır.

İlker Keser Nisan 26, 2021

Bilgi Deposu

Güdümlü Füze Nasıl Üretilir?

Güdüm sistemi fırlatılan füze, uydu, roket gibi aracın değişken şekilde hareket edebilme sistemidir. Yani atılan araç ilk atıldığı andaki hedef konumdan farklı yeni bir hedef konuma varacak donanımdadır. Güdüm Sistemi Nasıl Çalışır? Çeşitleri Nelerdir?

Basitçe güdüm sistemleri girilen bilgileri (istenilen varış konumu, hız vs. gibi) anlık olarak derleyip hedefi takip eder. Bu girdileri sağlamak için GPS, Radar, Jiroskop, kamera gibi sensör araçlar kullanır. Daha sonrasında bu girdiler düzenli olarak işlem görür ve işlemler hedefin hareketlerine bağlı olarak değişir. Bunların sonucunda alınan kararlar (füzenin yön değiştirmesi, hız artışı gibi) çıktı elemanına (kanatçık, motor gibi) gider ve manevra gerçekleşir.

Birçok çeşit güdüm sistemi mevcuttur bunlar sistemde kullanılan araçlara göre isimlendirilirler;

Radyo Kontrollü,
Lazer Kontrollü,
Uydu Kontrollü,
Kablo Kontrollü gibi…

Bu güdüm kitlerinin ihtiyaç ve göreve göre farklı olarak tasarlanan füzelere entegre edilmesi ile füze güdüm yeteneği kazanır. Türk Savunma Sanayi’de Kullanılan Güdümlü Füzeler Nelerdir?

Ülkemizde güdümlü füzelerin üretiminde başlıca 2 kurum bulunmaktadır.

Bunlar “Roketsan” ve “Tübitak SAGE”dir. Güdümlü füze çalışmalarına da örnek olarak;

Cirit Füzesi,
SOM Füzesi,
UMTAS Füzesi gibi füzeler verilebilir.

İlker Keser Nisan 2, 2021

Bilgi Deposu

DLR ve CRM Pilotlar İçin Neden ve Ne Kadar Önemlidir?

Havayolları bünyesinde temel olarak pilot ve pilot adayları seçimlerinde birden fazla kriter bulunmaktadır. Bu kriterlerin başında ingilizce, matematik, fizik, algı ve yetenek gibi kriterler gelir. DLR sınavı ve CRM değerlendirmesi de bu kriterleri ölçen ve pilot adayı seçimlerinde etkin rol oynayan aşamalardır. DLR Testi Nedir?

DLR-1 testi Alman Uzay ve Havacılık merkezinin (DLR) geliştirdiği, pilot alımlarında uygulanan bilgisayar destekli psikoteknik bir testtir. Turkish Airlines, Lufthansa, Eurowings, Sunexpress gibi birçok hava yolu şirketinde kullanılmaktadır.(Amerika’da kullanılmamaktadır.)

Bu test birçok modülden oluşmaktadır. Yaklaşık 6 saat süren bu test adayların dil becerilerini, psikolojilerini, temel matematik ve fizik bilgilerini, görsel algı ve hafıza yeteneklerini ölçen bir testtir. DLR sınavının geçerlilik süresi adayın teste katıldığı tarihten itibaren 2 yıldır. Test sonuçları 2 haftalık zaman dilimi içinde adaylara olumlu/olumsuz olarak bildirilir. Adaylar DLR-1 sınavında herhangi bir testten başarısız olduklarında birkaç aylık süre cezası alırlar. Bu süresinin bitiminde aday tekrar DLR sınavlarına başvurarak sınava tabii tutulur. CRM Nedir?

Adaylar dil sınavı ve DLR-1 süreçlerini başarı ile tamamladıktan sonra Havacılık Psikolojisi Araştırmaları Enstitüsü’nden uzman değerlendiricilerin gerçekleştirdiği ve kişilik özelliklerine yönelik değerlendirmelerin yapıldığı CRM değerlendirmesine girerler. Adayların kendilerini tanıtma, hassasiyetlerini bilme, problem çözme yetenekleri, karar alma yetenekleri, hatalarını kabullenme ve bunlarla başa çıkabilme yetenekleri gibi psikolojik konularda tepkileri ölçülür.

Bu Testler Neden Önemli?

DLR ve CRM testleri bir pilotun hızlı karar verme, düşünebilme, bilgi ve becerisi gibi temel gereksinimlerini ölçtüğü için çok önemlidir. Doğal olarak iş hayatında, uçuşta karşılaşılabilecek olayları ve olaylara verilen reaksiyonları ölçtüğü için adayın değerlendirilmesinde etkin rol oynar. Pilot hatasından kaynaklı birçok kazada pilotların bu özelliklerde sorun yaşaması yüzünden can ve mal kayıpları yaşanmaktadır. Bu kazaların önüne geçmek için testler önemli bir rol oynarlar.

İlker Keser Mart 8, 2021

Bilgi Deposu

Yazar: İlker Keser