Abdullatif Koç, Author at Herkes İçin Havacılık Derneği

Bir Uçak Seyahatinde Maruz Kalınan Ortalama Radyasyon Ne Kadardır?

Radyasyon Nedir?

Radyasyon, her yerde bulunan, görülmeyen ve hissedilmeyen enerji dalgalarıdır. Dokularımızın maruz kaldığı radyasyonun doz eşdeğer birimi de Sievert (Sv)’dir. Çekilmiş olduğumuz akciğer tomografilerinde bu doz 5-7 mSv düzeyindedir. Bir uçak seyahatinde baktığımızda ise maruz kalınan ortalama radyasyon miktarı yaklaşık olarak 0.1 mSv ile 0.5 mSv arasındadır. Bu radyasyon seviyeleri sağlığı ciddi şekilde etkilememektedir.

Uçak Seyahatinde Maruz Kalınan Radyasyon Miktarının Değişkenlikleri

Hava yolculuğundan aldığınız radyasyon miktarı (doz) düşüktür, ancak doz birkaç faktöre bağlıdır. Uçuş sırasında aldığımız dozun büyüklüğü:

Uçuş süresine
İrtifaya
Enleme bağlı olarak değişmektedir.

12 bin metrede olan bir uçağın 5 saatlik yolculuğunda alınan doz, diş röntgeninde alınan doz miktarına eşittir. Ancak bu uçuşu 14-15 saatlik ve daha çok kutup ve güney taraflarından yaparsanız daha çok radyasyona maruz kalırsınız. Çünkü kozmik radyasyonu, özellikle Ekvator Bölgesi’nde dünyanın manyetik alanı saptırarak özellikle 0-30 enlemlerinde etkisini oldukça azaltıyor bu yüzden kutuplarda radyasyonun etkisi daha fazla oluyor.

Uçak Seyahatlerinin Toplam Radyasyon Maruziyetine Etkisi

Uçak seyahatleri, yolcuların maruz kaldıkları toplam radyasyon miktarını artırabilir. Her yıl yapılan uçak yolculuklarının sayısı arttıkça, toplam maruz kalınan radyasyon miktarı da artar. Ayrıca, yolculuğun yapıldığı rota, hava koşulları ve uçak tipi gibi faktörler de toplam maruz kalınan radyasyon miktarını etkileyebilir. Örneğin, yolculuk yapılan yerin yükseklik seviyesi, radyasyon maruziyetini arttırabilir. Her ne kadar uçak yolculukları sırasında maruz kalınan radyasyon miktarı günlük yaşamın diğer aktivitelerindeki radyasyona kıyasla daha az olsa da uzun vadede maruz kalınan radyasyon miktarı önemli ölçüde artabilir. Bu nedenle, düzenli olarak yapılan uçak yolculukları sırasında maruz kalınan radyasyon miktarı hakkında farkındalık oluşturmak ve uygun önlemlerin alınması önemlidir.

Abdullatif Koç Mart 18, 2023

Bilgi Deposu

Yolcu Uçaklarında Kaç G Kuvvetine Maruz Kalınır?

Uçak havalandığı anda vücudumuz garip bir reaksiyon gösterir. Sanki içimizde bir boşluk varmış gibi his oluşur. İşte bunun nedeni G-Force yani G-Kuvvetidir. G-Kuvveti, bir nesnenin birim kütlesine etki eden mekanik kuvveti ifade etmektedir.

G Kuvvetinin İnsan Üstüne Etkisi

Normalde dünya üstünde herhangi bir insana uygulanan G kuvveti +1 G olarak ifade edilir. G kuvveti arttıkça insan vücudu farklı tepiler vermektedir. G-kuvvetine olan dayanıklılığınız maruz kaldığınız G-kuvvetinin gücüne, hangi yönde olduğu gibi birçok parametreye bağlıdır.

Sivil Havacılıkta G Kuvveti

Sivil havacılıkta da genelde 1G’nin üzerinde kuvvetler yaşanabilmektedir ve bu durum uçağın hareketleriyle birleştiğinde fazladan G kuvvetine maruz kalırız.

Yolcu uçaklarının dayanıklığına bakacak olduğumuzda ise çok daha küçük toleransları vardır. Genelde yapılan ani kalkış ve manevralardan dolayı oluşan G kuvvetinden etkilenirler. Çok büyük manevralar yapılmadığı içinde 2G gibi bir kuvvet uygulanmaz.

Normalde ise uçak kalkarken öylesine şiddetli bir manevra yapar ki bu da bir kuvvet yaratır. Dolayısıyla o anda üstümüze 1.3-1.5G gibi bir kuvvet uygulanır. Bu durumun sebepleri uçağın yapmış olduğu ani hareketler, anlık yaptığı manevralar ve kalkış-iniş anında yaptığı manevralardır.

Yolcular bu manevraların etkilerini bazen burun kanaması bazen baş dönmesinde bazen de göz kararması şeklide hissedebilirler.

Abdullatif Koç Mart 13, 2023

Bilgi Deposu

Uçaklar Havada Neden Basınçlandırılır?

Uçak içindeki hava basıncı, uçak içinde bulunan hava moleküllerinin konsantrasyonu tarafından belirlenir. Basınç, uçak içinde bulunan hava moleküllerinin kuvveti olarak tanımlanabilir ve uçak içinde bulunan insanlar, ekipmanlar ve diğer malzemeler üzerinde etkilidir.

Atmosferik Basınç Düşüklüğü

Atmosferik basınç düşüklüğü, uçakların yüksek rakımlarda bulunmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Bu basınç, havanın molekül yoğunluğunu ifade eder ve uçaklar yüksek rakımlarda bulunurken atmosferik basınç düşer. Bu düşüş, uçuş sırasında insanlar için zararlı hale gelecek kadar düşük basınç ortamı oluşmasına neden olabilir. Bu ortam, uçuş sırasında insanlar için rahatsız edici ya da tehlikeli durumların oluşmasına neden olabilir. Bunlar arasında baş ağrısı, göz ve burun akıntısı, halsizlik, nefes darlığı, huzursuzluk, bulantı gibi fiziksel belirtiler bulunabilir.

Bu nedenle, uçaklar içindeki hava basıncı yerden yükseldikçe düşen atmosferik basınç düşüklüğünü önlemek için, uçaklar içindeki hava basıncı yer basıncı seviyesinden daha yüksek tutulur. Bu sayede, uçaklar içinde bulunan insanlar için uygun bir atmosferik basınç sağlanır ve atmosferik basınç düşüklüğünden kaynaklanabilecek rahatsız edici ya da tehlikeli durumlar önlenebilir.

Tehlikeli Durumların Önlenmesi

Uçak içindeki atmosferik basınç düşüklüğünden kaynaklanabilecek tehlikeli durumlar önlenmek için birçok farklı teknik ve yöntem kullanılabilir. Bunlar arasında:

Basınç kontrol sistemleri: Uçaklar içindeki hava basıncının düzenlenmesi için kullanılan sistemlerdir. Bu sistemler, uçaklar içindeki hava basıncını yer basıncı seviyesinden daha yüksek tutar ve atmosferik basınç düşüklüğünden kaynaklanabilecek rahatsız edici ya da tehlikeli durumları önler.
Havaya giriş ve çıkış sistemleri: Uçaklar içinde hava akışının kontrol edilmesi için kullanılan sistemlerdir. Bu sistemler, havaya giriş ve çıkış esnasında atmosferik basınç düşüklüğünü en aza indirir ve uçak içinde bulunan insanlar için uygun bir atmosferik basınç ortamı oluşmasını sağlar.
Uçak içindeki oksijen maskesi sistemleri: Uçaklar içinde atmosferik basınç düşüklüğünden kaynaklanabilecek tehlikeli durumlar ortaya çıktığında kullanılan sistemlerdir. Bu sistemler, uçaklar içindeki insanların doğal oksijenden yoksun kalmaları durumunda onlara gerekli oksijeni verir ve atmosferik basınç düşüklüğünden kaynaklanabilecek tehlikeli durumları önler.

Bu önlemler, uçaklar içindeki atmosferik basınç düşüklüğünden kaynaklanabilecek tehlikeli durumların önlenmesi için kullanılan en yaygın tekniklerdir. Uçuş sırasında hava yolculuğu yaparken uçaklar içindeki atmosferik basınç düşüklüğünden kaynaklanabilecek tehlikeli durumların önlenmesi, yolcuların güvenliğinin sağlanması açısından büyük önem taşır.

Abdullatif Koç Mart 8, 2023

Bilgi Deposu

Yazar: Abdullatif Koç