Gelişen ve değişen dünyada artan nüfusla beraber tüketim oranı da bir o kadar doğrudan artış göstermiştir. Bu tüketim oranları arasında en başta yer alan Maslow Piramidinde yer alan temel ihtiyaçlardan biri olan sosyalleşme ihtiyacını karşılamak için tatiller en uygun araçlar arasında yer alıyor. Elbette ki bu tatil deneyimini yaşamak için en büyük etken ulaşım başta gelmektedir. En güvenli ve hızlı ulaşım aracı olan uçaklar ise bu deneyimin gerçekleşmesinde çok büyük bir etken oluşturmaktadır. Hava yolu şirketleri için en verimli zamanlardan biri de tatil zamanlarından biridir. Havacılığın evrensel bir sektör olduğunu varsayarsak her hava yolu için verimli olan tatil dönemleri uçtuğu ülkeden ülkeye ve ülkesinde yer alan vatandaşların taleplerine bağlı şekilde gelişir. Bunun yanı sıra yurt içindeki tatil dönemleri de çok büyük bir katkı sağlamaktadır.
Havacılığa Covid-19 Etkileri
Covid-19 sebebiyle ülkelerin ülke giriş ve çıkışlarını kapatması veya kısıtlamalar getirerek sıkı bir denetimle ülkeye vatandaş kabul etmesi havacılık şirketlerinin idari, mali ve hukuksal anlamda iş yükü arttırmıştır. Ülkelerin sınır kapatmaları ve yurt içindeki seyahat kısıtlamalar sebebiyle hava yolu şirketlerinin gelirlerinde büyük bir mali kayıp yaşanmıştır. Sadece hava yolları değil havalimanı işleticileri, yer hizmetleri şirketleri ve havacılık sektöründe yer alan diğer kurum, kuruluş ve alt yüklenici hizmet firmaları mali kayıplar yaşamıştır. Bunun sonucunda bazı havacılık şirketleri kısa bir süreliğine operasyonlarını ülke içinde ve yurt dışındaki operasyon ve hizmetlerini minimize ederek lojistik, sağlık, tahliye gibi temel ihtiyaçlarını seyrini aksatmamak için minimize bir şekilde operasyonlarını gerçekleştirilmiştir. Havacılık şirketlerindeki personellerin maaşlarında indirim, ücretsiz izin veya en son tercih olarak işten çıkarmalar gerçekleşmiştir.
Tüm bu önlemlere rağmen bazı kurum ve işletmeler ayakta duramadı ve iflas bayrağını çekmek zorunda kaldı. Yakın zamanda belirli ülkelerin aşı çalışmaları olumlu sonuçlandı ve dünya genelinde Covid-19 için aşılanmaya başlandı aşılanma hızına bağlı olarak ülkeler yurt içi ve uluslararası uçuşlarında kısıtlamaları yavaş yavaş kaldırarak uçuşların başlamasına ön ayak oldu. Covid-19 sebebiyle hava taşımacılığı hizmeti veren şirketlerin yolcu grafiği düşerken evde kalma, karantinalar sebebiyle ve sağlık ihtiyaçlarındaki artıştan dolayı kargo departmanları pozitif yönde artmıştı kısıtlamalardan sonra yolcu grafikleri de kargo grafikleri kadar bir o kadar pozitif yönde yükselmeye başlamıştır. Artan yolcu grafiğinden dolayı kabin ve terminal içerisinde normal hayattan farklı şekilde kurallar da beraberinde geldi örnek vermek gerekirse maske, aşı ve temizlik gibi. Yukarıda bahsettiğimiz idari, mali ve hukuki açılarından bahsetmiştik bunu açmak gerekirse. Hukuki açıdan özellikle Amerika uçuşlarında karşılaştığımız kabin içerisinde maske yüzünden tartışma ve kavgalar artmıştır bu da havayollarının kural tanımaz yolcular için hukuk departmanın mesaisi arttığını söyleyebiliriz bunun yanı sıra Covid-19 ile beraber gelen kısıtlamalardan dolayı hukuksal boşluklar doğmuştur.
Havayolu Şirketlerinde Yeni Maliyetler
Mali açıdan da açmak gerekirse hava yolu şirketlerinin gider kaleminde yeni bir kalem olarak kesinlikle temizlik ve Covid-19 kaynaklı sticker, levha, maske, dezenfektan, eldiven gibi temizlik ve kişisel koruma ürünlerinin yoğun bir şekilde yolcu ve personellerin kullanıma sunmak için bir yeni bir maliyet yükü ortaya çıkmıştır. Son kısmımız olan idari kısma gelecek olursak hava taşımacılığı hizmeti ve yer hizmetleri veren şirketlerinde yer alan uçuş ekibi, yolcu hizmetlerindeki yer alan personellerin insanlarla birebir çok yakından temasta bulunmasından dolayı çalışan personeller Covid-19 yakalanabilmektedir bunun yanı sıra uçuş ekiplerinin yurt dışında bu tip bir durumda karşı karşıya kalması durumunda şirketin uçuş ekibi o ülkede zorunlu olarak karantinaya girmesinden dolayı idari, mali ve hukuksal açıdan yeni bir iş kolu çıkarmakta olup uçağın o ülkede eğer bir ülkeler arasında bir anlaşmazlık çıkarsa hava yolu şirketinin uçağı orada şirket için uzun bir süre sayılabilecek bir zaman kadar mahsur kalabilir ta ki o mürettebatı karantinası bitene kadar ya da yedek ekip gelinceye kadar. Bunların yanı sıra ülkelerin hem yurt içi hem de uluslararası Covid-19 kapsamında kurallarında vaka sayıları ve ölüm sayılarında değişikliklerine göre güncelleme gerçekleştirdikleri için hava taşımacılığı ve yer hizmetleri şirketlerindeki yolcu hizmetlerinin boarding ve genel uçağa kabul işlemleri esnasında ki kontrol edeceği evrak ve doküman sayısı da artış göstermiştir bununla beraber idari yük de artmıştır. Bu yazımızda Covid-19 pandemisinin öncesini biraz değindikten sonra kapanma ve şimdiki zamanı değerlendirdik ve anlatmaya çalıştık havacılık sadece yolcu uçakları ve hava yollarından ibaret olmadığı için en genel şekilde havacılık sektöründe yer alan her şirketin etkilendiği kaçınılmaz ve onların bu dönemde yaşadığı sıkıntılardan bahsetmeye çalıştık. Umarız pandemisiz ve karantinasız günlerde masmavi, açık gökyüzünde tüm havacılık işletmeleri sağlıklı bir şekilde operasyonlarına devam edebilir.
