Uçağın havada kalmasını sağlayan dört ana kuvvet vardır. Bu kuvvetler Thrust, Drag, Weight ve Lifttir. Ayrıca uçaklarda kumanda yüzeyleri ana ve yardımcı olarak ikiye ayrılır. Ana kumanda yüzeyleri Aileron, Elevator ve Rudder’dır. Fly-by-wire teknolojisinin kullanıldığı uçaklar da mevcuttur. Fly-by-wire uçuş kontrol yüzeylerine manuel olarak değil de elektronik ara yüzler kullanılarak kontrol edilmesidir. Aslında bu teknolojiye uçaklarda kullanılan yapay zekâ örnek verebiliriz. Fly-by-wire hatayı minimize etmek ve pilotların işlerini kolaylaştırmak için kullanılmaya başlanmıştır.
Boeing B777, Airbus A330, Airbus A340, Airbus A350, Boeing B787 gibi Fly-by-wire teknolojisi olan uçaklarda Thrust Asymmetry Compensation (Asimetrik İtki Düzeltmesi)’ne rastlarız.
Thrust Asymmetry Compensation,
- Motor arıza durumlarında yani iki motorlu uçağın tek motoru arızalandığında uçağın yönü değişebilir. Uçak izleyeceği track (yoldan) çıkar. Primary Flight Computer, bir motorun çalışmadığını data buslar vasıtasıyla bilir. Uçağın yönünün değiştiği bilgisini de ADIRU (Air Data Inertial Reference Unit) ve motordan alır. Primary Flight Computer bu tracktan çıkmayı, yön değişimini anladığında ana kumanda yüzeylerinden biri olan Rudder’a ters kumanda verilerek, yeni bir nötr noktası elde etmesi sağlanır. Bu yeni bir nötr noktasının adı Thrust Asymmetry Compensation (Asimetrik İtki Düzeltmesi)’dir. Rudder’ın sıfır noktası her zaman aynı olmayabilir.
- Motor gaz kollarının eşit seviyede tutulmadığı zaman ortaya çıkar. Örneğin motorda EGT yüksek olabilir, bazı durumlarda bir motorun devri diğer motorun devrine göre arttırılması gerekebilir. Bu durumda da Thrust Asymmetry Compensation olur. Gaz kolu EGT problemi görülüyorsa, motoru tamamen kaybetmemek için geri çekilir. EGT marjinalleri düşürülür. Devri düşürülen motorun thrust’ı düşer. Thrust’ın düşmesi, hızın düşmesine sebep olur. Diğer motorun gaz kolu ileri ittirerek devir arttırılır. Thrust yükselir, hız artar. Böylece uçağın aynı hızda uçurulması sağlanır.
Thrust Asymmetry Compensation (Asimetrik İtki Düzeltmesi) aslında bir korumadır. Uçağın izlemesi gereken yoldan çıkmaması, uçuş planı üzerinden ilerlemesi için bu işlem yapılır.
