Aerial refueling/In Flight Refueling (IFR)/Air-to-Air Refueling (AAR), Türkçe karşılığıyla havada yakıt ikmali, alıcı ve verici olmak üzere en az iki platformun gerçekleştirdiği yakıt tazeleme işlemidir. Genellikle askeri havacılık alanında görülen bu işlem sayesinde havada yakıt ikmali kabiliyetine sahip tüm uçakların harekât menzili 2-3 kat arttırılabilmektedir. Mazisi İspanyol İç Savaşı’na kadar dayanan bu işlem, günümüzde güç çarpanı niteliğindedir. Bu imkân-kabiliyete sahip olan ülkeler bölgesel bir caydırıcılık elde etmektedirler.
Havada Yakıt İkmali Yapmak İsteyen Bir Ülke Nelere Sahip Olmalıdır?
Havada yakıt ikmali kabiliyetine erişmek isteten bir ülke şu iki sahip olmalıdır:
Tanker Uçak: Yakıt ihtiyacı olan platformlara yakıtı verecek platformdur. Genellikle “Airliner” tipi uçaklardan oluşan bu platformlar, gövdelerinin yarısında yakıt depolarken, yarısında asker ve kargo gibi yükler taşıyabilirken, en az bir uçak yahut helikoptere yakıt aktarımı yapabilmektedirler. Amerikan isimlendirme standartlarına göre tanker platformların isimlerinde Kerosene/Kerosen/Tanker anlamını taşıyan “K” harfi bulunmalıdır. Örneğin: KC-135 “Stratotanker”
Alıcı Uçak/Helikopter: Alıcı platform, havada yakıt ikmali kabiliyeti bulunan her türlü uçak yahut helikopter olabilmektedir. Bu noktada dikkat çeken büyük ayrım hızdır. Jet motorlu uçaklar düşük hızlarda rahat manevralar yapamazken, helikopterler yüksek hızlara ulaşamamaktadır. Bu nedenle helikopter ve uçakların tanker uçakları farklıdır. Örneğin: KC-130 “Harvest Hawk” uçağı düşük hızlarda seyir ettiği için sadece helikopterlere yakıt aktarımı yapabilmektedir. Helikopterlere kıyasla yüksek hızlarda seyir eden jet motorlu uçaklar ise KC-46 “Pegasus” uçağından yakıt aktarımı yapabilmektedir.
Havada Yakıt İkmali Tipleri
Tanker uçakların, alıcı platformlara iki farklı tipte yakıt aktarımı yapması mümkündür. Bunlar:
Flying Boom: Boom operatörü kontrolünde tanker uçaktan uzanan bir borunun, alıcı uçağa kenetlenmesi ile gerçekleşen işlemdir. Sadece uçaklara yakıt aktarımı için kullanılan bu sistem, aynı anda sadece bir uçağa yakıt aktarımı sağlayabilmektedir. Flying Boom, Probe-and-drogue sistemine göre alıcı uçağa çok daha hızlı yakıt aktarılmasını sağlamaktadır. Gerekli donanımlar ile Flying Boom, probe-and-drogue metoduna dönüştürülebilmektedir.
Probe-and-Drogue: Herhangi bir operatöre ihtiyaç duyulmayan bu işlemde, iki yahut üç uçağa yakıt aktarımı yapılabilmektedir. Tanker uçaktan uzanan hortuma alıcı uçağın kenetlenmesi ile gerçekleşen bu işlem ile helikopter ve uçaklara aktarım yapılabilmektedir.
Alıcı ve verici platformlara sahip olup, havada yakıt ikmali hakkında gerekli bilgi birikimine sahip olan ülkeler havada yakıt ikmali imkân-kabiliyetine sahip olmaktadırlar. Askeri anlamda bölgesel güç olma yarışında büyük önem arz eden havada yakıt ikmali imkanına sahip ülkeleri şu şekilde listeleyebiliriz: Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, Türkiye, Singapur, İsrail, Rusya, Çin, Japonya, Avustralya, Belçika, Hollanda, Norveç, Suudi Arabistan, Güney Kore, İspanya, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Brezilya, Endonezya,
