Günümüz hava taşıtlarının menzillerinin pek değişmemesinin birincil sebebi yakıt depolarının çok fazla ağırlık oluşturması ve yer kaplamasıdır. Birinci Dünya Savaşı ile İkinci Dünya Savaşı arasında bu konu hakkında pek fazla kafa yorulmuştur. Peki buna nasıl bir çözüm bulunmuştur?
Günümüzde askeri havacılık alanında yakıt “sorununa” karşı pek çok çözüm bulunmuştur. Bu çözümler şu şekildedir:
Conformal Fuel Tank
Özellikle Fighter sınıfı savaş uçaklarında karşımıza çıkan yakıt deposu eklentisidir. Bu uçakların genellikle kanopi (savaş uçaklarının kokpit camı olarak betimleyebiliriz) arkasından başlayarak kanat arkasına kadar uzanan yapılardır. Entegre edilen platformların yakıt kapasitelerini ortalama iki kat arttırmaktadır.
External Fuel Tank / Drop Tank / Harici Yakıt Tankı
Genellikle Fighter sınıfı uçaklarda görülen yakıt deposu eklentileridir. Uçakların pylon adı verilen mühimmat istasyonlarına bağlanırlar. Uçakların ateş gücünü düşürürken, servis menzillerini arttırırlar.
Havada Yakıt İkmali / Aerial refueling / In Flight Refueling (IFR) / Air-to-Air Refueling (AAR)
Alıcı ve verici olarak en az iki platform arasında gerçekleşen bu işlem sayesinde uçakların yakıtları seyir halindeyken tamamen doldurulabilmektedir. Şimdi bu işlemin hangi platformlar arasında gerçekleştiğine bir göz atalım:
Tanker Uçak
Yakıt ihtiyacı olan platformlara yakıtı verecek platformdur. Genellikle “Airliner” tipi uçaklardan oluşan bu platformlar, gövdelerinin yarısında yakıt depolarken, yarısında asker ve kargo gibi yükler taşıyabilirken, en az bir uçak yahut helikoptere yakıt aktarımı yapabilmektedirler. Amerikan isimlendirme standartlarına göre tanker platformların isimlerinde Kerosene/Kerosen/Tanker anlamını taşıyan “K” harfi bulunmalıdır. Örneğin: KC-135 “Stratotanker”
Alıcı Uçak/Helikopter
Alıcı platform, havada yakıt ikmali kabiliyeti bulunan her türlü uçak yahut helikopter olabilmektedir. Bu noktada dikkat çeken büyük ayrım hızdır. Jet motorlu uçaklar düşük hızlarda rahat manevralar yapamazken, helikopterler yüksek hızlara ulaşamamaktadır. Bu nedenle helikopter ve uçakların tanker uçakları farklıdır. Örneğin: KC-130 “Harvest Hawk” uçağı düşük hızlarda seyir ettiği için sadece helikopterlere yakıt aktarımı yapabilmektedir. Helikopterlere kıyasla yüksek hızlarda seyir eden jet motorlu uçaklar ise KC-46 “Pegasus” uçağından yakıt aktarımı yapabilmektedir.
Bu platformlar arasında iki farklı türde yakıt ikmali yapılabilmektedir. Bunlar şu şekildedir:
Flying Boom
Boom operatörü kontrolünde tanker uçaktan uzanan bir borunun, alıcı uçağa kenetlenmesi ile gerçekleşen işlemdir. Sadece uçaklara yakıt aktarımı için kullanılan bu sistem, aynı anda sadece bir uçağa yakıt aktarımı sağlayabilmektedir. Flying Boom, Probe-and-drogue sistemine göre alıcı uçağa çok daha hızlı yakıt aktarılmasını sağlamaktadır. Gerekli donanımlar ile Flying Boom, probe-and-drogue metoduna dönüştürülebilmektedir.
Probe-and-Drogue
Herhangi bir operatöre ihtiyaç duyulmayan bu işlemde, iki yahut üç uçağa yakıt aktarımı yapılabilmektedir. Tanker uçaktan uzanan hortuma alıcı uçağın kenetlenmesi ile gerçekleşen bu işlem ile helikopter ve uçaklara aktarım yapılabilmektedir.
Özetle askeri alanda havada yakıt ikmali yapılabilmektedir ve yıllardır yapılmaktadır. Peki havada yakıt ikmali işlemi neden ticari alanda gerçekleşmemektedir?
Havada yakıt ikmali işleminin ticari havacılıkta görülmemesinin sebebi, bu işlemin yerine göre tehlikeli olmasıdır. Ayrıca havada yakıt ikmali için gereken prosedürler oldukça yıpratıcıdır. Bunların üzerine ticari alanda menzile ve ihtiyaca göre konfigüre edilebilen ticari hava taşıtları ile havada yakıt ikmaline ihtiyaç duyulmamaktadır.
