Havalimanlarında beklerken, uçaklara yüklenen yakıtların işletmeler tarafından gerçekleştirildiğini görürüz. Peki, bu işlem nasıl gerçekleştirilir? Uçaklara yüklenen yakıtların özelliği nedir? Yakıt depoları nerede bulunur?
Uçaklarda Kullanılan Yakıt Tipleri
Jet A-1, uçaklarda kullanılmakta olan bu yakıtın ana maddesi kerosendir. Uçak yüksek irtifalarda uçarken, düşen hava sıcaklığı sebebi ile yakıtın donmaması ve sıvının akışkanlığını kaybetmemesi için oldukça önemli olan hidrokarbon sıvısıdır. Petrolün çok ince şekilde damıtılması ile elde edilmektedir. Parlama noktası 38/40 C iken, donma noktası ise -47/-49 C’dir. Zor alev almakta ve çok ısı vermektedir. Bu özelliği hem donma riskini indirgemekte hem de yangın riskini minimize etmektedir. Kerosen yoğunluğuna bağlı olarak değişen Jet-A ve Jet-B tipi yakıtlar da bulunmaktadır. Jet-B tipi yakıtın donma derecesi -60 olması nedeni ile çoğunlukla Kanada, Rusya ve Alaska gibi sert iklim koşullarına sahip ülkelerde kullanılmaktadır.
Uçakların Yakıt Depoları
Uçakların yakıt depolarının %70’i kanatlarında bulunan depolarda, kalan %30’luk kısmı ise gövdesinde iki kanat arasındaki merkezi deposunda bulunmaktadır. Konumları ve kapasitelerine göre 3 bölüme ayrılmaktadır;
Merkezi Yakıt Deposu (Center Tank)
Ana Yakıt Deposu (Main Tank)
Genişleme Yakıt Deposu (Surge Tank)
Bunlarla birlikte uçakların, kuyruk kısımlarında (yatay stabilizatör) trim tank ismi verilen yakıt depoları bulunmaktadır. Kanatlarda bulunan yakıt tanklarına oranla çok küçük olan bu tanklara yakıt, merkezi depodan iletilmektedir.
Uçağa Yakıt Nasıl Alınır?
Uçağa yakıt alınırken güvenlik düzeyini üst düzeyde tutabilmek için çeşitli önlemler alınmaktadır. Yakıt alımı, sorumlu olan kaptan pilotun talimatı olmadan gerçekleştirilememektedir. Uçak park frenine alınmalı ve motorlar durdurulduktan sonra yakıt tankeri uçağa yanaşmalıdır. Bu esnada, olası bir yangına müdahale etmek için ise akaryakıt yangınlarını söndürebilecek kapasitede olan ve en az 2 adet yangın söndürücü bulundurulması gerekmektedir. Yakıt aktarımını yapacak olan personel ise, yakıt buharının patlayıcı etkisini bilmeli ve üzerinde kıvılcıma neden olabilecek bir şey bulundurmamalıdır. Meydanın yakınında ise yıldırım, şimşek gibi hava olaylarının gerçekleşmesine karşılık yakıt ikmali için kuleden onay alınmaktadır. Gelişmiş havalimanlarında hidrant sistemi kullanılmaktadır. Dispenser adı verilen dağıtıcılar ile birlikte yer altında bulunan yakıt depolarından, uçağın kanadında bulunan girişlere aktarılmaktadır. Ayrıca dispenser, hem akaryakıtın basıncını ayarlamakta hem de dolum işlemi esnasında yabancı maddeleri de süzmektedir. Küçük havalimanlarında ise bu işlem tanker ile taşınmakta olan yakıt, uçağın kanatlarında bulunan girişlerden aktarılmaktadır.
